Улстөр нийгэм
Арилжааны болон Төлбөрийн чадваргүйдлийн тухай хуулийн төслүүдийн талаарх мэдээллийг сонслоо

Арилжааны болон дампуурлын харилцааг зохицуулсан хууль, эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох асуудлыг судалж, санал, дүгнэлт гаргах, холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хуралдаан 2025 оны гуравдугаар сарын 25-ны өдөр боллоо.
Хуралдаанд Хууль зүй, дотоод хэргийн яам болон Монгол Улсын Их Сургуулийн Хууль зүйн сургуулийн багш, хуульчдаас бүрдсэн дэд ажлын хэсгээс Арилжааны хуулийн болон Төлбөрийн чадваргүйдлийн тухай хуулийн төслүүдийг танилцуулав.
Улсын Их Хурлын гишүүн, ажлын хэсгийн ахлагч П.Сайнзориг хуулийн төслүүдийн үзэл баримтлал, концепцыг боловсруулах, холбогдох судалгааг хийх ажил багагүй хугацаанд үргэлжилснийг танилцуулж, төслийг боловсруулахад ажлын хэсгээс санал, чиглэл өгч тусгуулаад, Засгийн газраар өргөн бариулах нь зүйтэй гэсэн байр суурьтай байгаагаа хэлсэн юм.
Хуулийн төслүүдийн үзэл баримтлал, онцлох зарчмуудын талаар Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны Хууль зүйн бодлогын газрын хэлтсийн дарга Н.Жамьянхүү, тус хэлтсийн шинжээч О.Оюунзул нар танилцуулсан юм. Арилжааны хуулийн төсөлд гэрээнд итгэх итгэлийг нэмэгдүүлэх, биенес эрхлэгчдийн ашгийн төлөөх зорилгыг дэмжих, тэдний ажил үүргийн хүрээнд тогтсон заншил, түүний хэм хэмжээг хэрэглэх, бизнесийн ёс зүй, хариуцлагыг төлөвшүүлэх болон хэрэг, маргааныг түргэн шуурхай шийдвэрлэх зарчмуудыг тусгасан байна. Арилжаа эрхлэгчдийг Монголын Үндэсний худалдаа, аж үйлдвэрийн танхим бүртгэхээр төсөлд тусгасан бөгөөд бүртгэл нь арилжааны гэрээнд оролцогчдын хооронд харилцан итгэлцэл бий болох чухал хэрэглүүр болно гэдгийг хэлтсийн дарга Н.Жамьянхүү танилцуулгадаа онцолсон юм. Мөн арилжаа эрхлэгчийг төлөөлөх эрх, гэрээ хийсэн төлөөлөгчид тавигдах хязгаарлалтуудыг үл хэрэгсэх тохиолдлууд, арилжааны нэр, түүнийг хамгаалах, захиргааны болон бусад шийдвэр, хэрэг маргааныг шийдвэрлэх процессын үед бизнес эрхэгчийн ашиг олох зорилгыг хамгаалах зэрэг нарийвчилсан харилцааг зохицуулахаар төсөлд тусгасан байна. Түүнчлэн арилжааны гэрээний харилцааг нарийвчлан зохицуулж, мөнгөн зээлийн, санхүүгийн түрээсийн, франчайз, мерчандайзын, комиссын, аялал жуулчлалын болон илгээмж, тээвэрлэлтийн зэрэг гэрээний зохицуулалтыг хуульчилахаар тусгажээ.
Хуулийн төсөлд бизнес эрхлэгчдийн арилжааны үйл ажиллагааны онцлогийг харгалзан үзсэн нь онцлог болж буй бөгөөд Иргэний хуульд зааснаас илүү нарийвчилсан зохицуулалт бий болгож буйн зэрэгцээ арилжаа эрхлэгчдийн хоорондын маргааныг шийдвэрлэх илүү тодорхой нөхцлүүдийг тусгасан, уламжлалт заншлын хэм хэмжээг хэрэглэх практик хэрэглээний боломжийг бүрдүүлсэн зэрэг давуу талуудыг хуульчлах юм. Ингэснээр хувийн эрх зүйн системчлэл, хууль хэрэглээний нэгдмэл байдал илүү тодорхой болж, арилжааны маргаан үүсэх шалтгаан нөхцөл буурч, шуурхай шийдвэрлэгдэх, улмаар эдийн эдийн засгийн эргэлт сайжрах ач холбогдолтойг Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны хэлтсийн дарга Н.Жамьянхүү танилцуулгадаа онцоллоо.
Төлбөрийн чадваргүйдлийн тухай буюу одоогийн Дампуурлын тухай хуулийг шинэчлэн найруулах хуулийн төсөлд энэ талаарх олон улсын эрх зүйн дэвшилтэт зохицуулалтуудыг тусгасан талаар шинжээч О.Оюунзул танилцуулав. Бизнесийн байгууллага төлбөрийн үүргийг гэрээнд заасны дагуу биелүүлж чадахгүй буюу төлбөрийн чадваргүй болох үйл явцыг бүртгэж, олон нийтэд нээлттэй мэдээлэх нь тухайн компанийн бизнесийн харилцагчид, хөрөнгө оруулагчдын эрсдлийг хаах ач холбогдолтойг тэрбээр онцлоод дампуурлын харилцаа, түүний ажиллагааг илүү тодорхой болгож байгаа гэдгийг тэмдэглэв. Одоо мөрдөгдөж байгаа Дампуурлын тухай хууль 1997 онд батлагдсан бөгөөд сүүлийн 10 жилийн хугацаанд дампуурлын 39 хэрэг шүүхээр шийдвэрлэгдсэний тав нь хариуцагчийн, 34 нь нэхэмжлэгчийн талд шийдэгдсэнээс хариуцагч ямар хэмжээний өр төлбөрийн харилцаа үүсгэсэн, тэр нь өөрийн хөрөнгийнх хэдэн хувьтай тэнцэхүйц байсан зэргийг мэдэх боломжгүй байгаа юм. Олон улсын эрх зүйн практикт компанийн төлбөрийн чадварыг бүртгэн, төлбөр төлөлтийг зогсоох, бэлэн мөнгөний урсгалын, балансын зэрэг аргыг хэрэглэн хянадаг зохицуулалтыг нэвтрүүлэхээр хуулийн төсөлд тусгаж буй талаар шинжээч О.Оюунзул танилцуулгадаа дурдсан юм. Мөн дампуурлын хэрэг үүсгэх нотлох баримтын шаардлага, уг нотлох баримтыг бүрдүүлэх боломжийг хэрэгжихүйц болгож холбогдох хуультай уялдуулах, нэхэмжлэлийн шаардлага баталгаажуулах ажиллагааг боловсронгуй болгох, тусгайлсан процессыг хуульчлах, дампуурлын хэрэг гүйцэтгэгчийн эрх зүйн байдал, ажилла нөхцлийг тодорхой болгох, дампуурлы болон татан буулгах харилцааны зааг ялгааг нарийвчлан тодорхойлох, дахин хөрөнгөжүүлэх төлөвлөгөө, төлбөр төлөлтийн хуваарийг шинэчлэх зэрэг нарийвчилсан олон зохицуулалтыг тусгасан байна.
Хуулийн төслүүд бизнесийн харилцаанд урь өмнө зохицуулагдаагүй шинэ харилцааг зохицуулж байгаа тул дэмжиж байгаагаа Улсын Их Хурлын гишүүн С.Цэнгүүн илэрхийлээд, ялангуяа Төлбөрийн чадваргүйдлийн тухай хууль чөлөөт зах зээлийн урсгалыг нээж байгаагаараа ихээхэн ач холбогдолтой гэдгийг онцолсон юм. Тэрбээр Ардчилсан Намын хуульдын бүлгийг оролцуулан Арилжааны Ерөнхий хуулийн болон Төлбөрийн чадваргүйдлийн тухай хуулийн төслүүдэд дүн шинжилгээ хийлгэж, санал дүгнэлт боловсруулснаа дараагийн хуралдаанд танилцуулахаар боллоо. Улсын Их Хурлын гишүүн М.Мандхай хуулийн төслүүдийг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн болон монополыг хязгаарлахтай холбоотой эрх зүйн харилцаатай уялдуулах, мөн дампуурахаас урьдчилан сэргийлэх, эрсдлийг хаахтай холбоотой харилцааг төслүүдэд түлхүү тусгаж өгөх нь зүйтэй гэсэн саналыг хэллээ гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээлэв.
Улстөр нийгэм
ЗГ: Хар тамхи, мансууруулах бодистой холбоотой гэмт этгээдэд хүлээлгэх ял шийтгэлийн бодлогыг чангатгана
Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2025 оны долоодугаар сарын 23-нд болж дараах шийдвэрүүдийг гаргалаа. Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын наймаа нь НҮБ-ын Үндэстэн дамнасан зохион байгуулалттай гэмт хэргийн эсрэг конвенцод заасанчлан үндэстэн дамнасан, нарийн зохион байгуулалттай, нууц, далд аргаар үйлдэгддэг гэмт хэрэг юм. Энэ төрлийн гэмт хэрэг үйлдэх арга, зохион байгуулалт боловсронгуй болж, манай улсын үндэсний аюулгүй байдалд аюул занал учруулах шинжтэй болж байна. Хар тамхи, мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх бодистой тэмцэх арга хэмжээний талаар Засгийн газрын өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцээд дараах шийдвэрийг гаргалаа. Үүнд:
1.Хар тамхи, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хууль бус эргэлттэй тэмцэх төрийн байгууллагуудын үйл ажиллагааны уялдаа холбоо, нэгдмэл байдлыг хангаж, мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодистой холбоотой гэмт хэрэг, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, олон нийт, ялангуяа хүүхэд, залуучуудад мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хор хөнөөлийн талаар таниулах эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох зорилгоор УИХ-аас 2002 онд баталсан Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын эргэлтэд хяналт тавих тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг шуурхай эцэслэн боловсруулж, энэ оны наймдугаар сард багтаан танилцуулахыг Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Л.Мөнхбаатар, Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга С.Бямбацогт нарт тус тус даалгав. Энэ ажлын хүрээнд мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хууль бус эргэлттэй холбоотой гэмт хэргийн шалтгаан, нөхцөл, гэмт хэрэг үйлдэгдсэн байдлыг судлан үзэж, гэмт этгээдэд хүлээлгэх хариуцлагыг мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хэмжээ, үйлчлэл болон бусад обьектив талыг харгалзан ялгамжтай тогтоож, ял шийтгэлийн бодлогыг чангатгана.
2.Монгол Улсын хилээр хар тамхи, мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг хууль бусаар нэвтрүүлэхийг таслан зогсоох, хязгаарлах зорилгоор Бүгд Найрамдах Турк, Бүгд Найрамдах Солонгос Улс, Америкийн Нэгдсэн Улс, Оросын Холбооны Улс, Тайланд, Вьетнам Улс болон олон улсын байгууллагатай хамтран ажиллах;
3.Цагдаагийн ерөнхий газрын Хар тамхитай тэмцэх газрыг бие даасан, хараат бус байгууллага болгон бэхжүүлэх асуудлыг судалж, саналаа ирэх сард багтаан Засгийн газарт танилцуулах;
4.Мансуурах донтой иргэдийг эмчлэх, сэтгэлзүйн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх, нийгэмшүүлэх төвийг Эрүүл мэндийн яамны харьяанд байгуулах асуудлыг судалж Засгийн газарт танилцуулах, Монгол Улсад хориглосон, хязгаарласан, хяналтад байх шаардлагатай мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт эмийн жагсаалтыг шинэчлэн батлах;
5.Мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хэрэглээний тархалтын тандалт, судалгаа хийж, бүх шатны боловсролын байгууллагын сургалтын хөтөлбөрт урьдчилан сэргийлэх нөлөөллийн ажлыг зохион байгуулахыг Засгийн газрын холбогдох гишүүдэд даалгалаа.
Мөн хүүхэд, залуучуудын чөлөөт цагийг зөв өнгөрүүлэх чиглэлээр соёл, спортын үйл ажиллагааг тогтмол зохион байгуулах Соёл, спорт, аялал жуулчлал, залуучуудын сайд, аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нарт, манай улсад ургадаг мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт ургамлын тархцыг хумих ажлыг эрчимжүүлж, бүрэн устгах арга хэмжээ авахыг Цагдаагийн ерөнхий газарт үүрэг болгов.
Улстөр нийгэм
Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Бүгд Найрамдах Тажикистан Улсад хийх төрийн айлчлал эхэллээ
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх Бүгд Найрамдах Тажикистан Улсын Ерөнхийлөгч Эмомали Рахмоны урилгаар 2025 оны 07 дугаар сарын 23-26-ны өдрүүдэд тус улсад төрийн айлчлал хийхээр хүрэлцэн ирлээ.
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийг “Душанбе” олон улсын нисэх онгоцны буудалд тус улсын Тэргүүн Шадар сайд Холикзода Хоким, тус улсад хавсран суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Д.Баярхүү нар угтаж авлаа.
Энэ удаагийн айлчлал Төв Азийн улс орнууд, тэр дундаа Тажикстан Улстай найрсаг харилцаагаа өргөжүүлэн хөгжүүлэх, хамтын ажиллагааг эдийн засгийн агуулгаар баяжуулах, ард түмний найрамдал, нөхөрлөлийг бэхжүүлэхэд чухал түлхэц болно гэж талууд үзэж байна.
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Эмомали Рахмон нар ганцаарчилсан уулзалт болон албан ёсны хэлэлцээ хийж, “Найрсаг харилцаа, олон талт хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх тухай Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Тажикистан Улсын хамтарсан мэдэгдэл” гаргана.
Айлчлалын хүрээнд хоёр улс харилцаа, хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхтэй холбоотой баримт бичгүүдэд гарын үсэг зурахаар төлөвлөж байна.
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх мөн тус улсын Мажлиси Намояндагон /Парламентын доод танхим/-ын даргыг хүлээн авч уулзаж, харилцаа, хамтын ажиллагааны талаар санал солилцоно.
Айлчлалын хүрээнд хоёр орны төрийн тэргүүн нарын ивээл дор анхны бизнес форум болон соёл, урлагийн тоглолт болох юм. Хоёр улс 1992 онд дипломат харилцаа тогтоосон бөгөөд манай улсаас анх удаа Ерөнхийлөгч төрийн айлчлал хийж байна.
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Душанбе хотноо хүрэлцэн ирсэн даруйдаа Тажикийн түүх, соёлын бэлгэ тэмдэг болсон Исмоил Сомони-гийн хөшөөнд цэцэг өргөж, хүндэтгэл үзүүллээ.
Тажикийн төрт ёсны түүхэнд тод мөрөө үлдээсэн Саманидын анхны эмир Исмоил Сомони-г ард түмэн нь мөнхөд дээдэлдэг бөгөөд 13 метр өндөр хөшөөг нь бүтээж, IX-X зуунд Бухарт баригдсан Саманидын бунхны хуулбар бүхий музей байгуулжээ.
Хөшөөний хоёр талд байрлах хүрэл арслангууд нь улсын тогтвортой байдал, энх тайван, үндэсний эв нэгдлийг илэрхийлдэг. Тажикистан Улсад айлчилж байгаа төр, засгийн тэргүүн, хүндэт зочид тус улсын Төрийн ёслолын журмын дагуу хөшөөнд цэцэг өргөж, хүндэтгэл үзүүлдэг юм.
Улстөр нийгэм
УБЦТС: Өнөөдөр хийгдэх засварын хуваарь
Өнөөдөр буюу 2025 оны долоодугаар сарын 24-ний Пүрэв гарагт цахилгаан шугам сүлжээнд хийх засварын хуваарийг танилцуулж байна. Хэрэглэгчид ээ, засвар хийх хугацаанд хэрэглээгээ түр зохицуулна уу.
ЖИЧ: Цаг агаарын нөхцөл байдлаас шалтгаалан хуваарьт өөрчлөлт орвол, гэрээт бүртгэлтэй утасны дугаарт мэдээлэл хүргэх болно. Засварын ажлыг тухайн тоноглолоос хүчдэлээс бүрэн чөлөөлсний дараа хийдэг нөхцөл байдлыг харгалзан үзэж, хүлээцтэй хандахыг хэрэгчлэгч та бүхнээс хүсье.
-
Цаг үе2021/01/15
АНУ-ын Үнэт цаас, валютын хороо нь шүгэл үлээгчдэд 1.1 сая долларын шагнал өгдөг...
-
Үзэл бодол2019/10/24
ФАТФ-ын мэдэгдэлд Монгол Улсад ямар нэг хориг арга хэмжээ авах талаар дурдаагүй
-
Шударга мэдээ2022/05/04
Хотын дарга бизнес эрхлэх таатай орчин бүрдүүлэх тухай захирамж гаргалаа
-
Улстөр нийгэм2020/05/22
ОХУ-аас иргэдээ татан авах ээлжит ажиллагааны бэлтгэл ажил хийгдэж байна