Бидэнтэй нэгдэх

Үзэл бодол

Т.Түмэнжаргал: Ирээдүйн эрүүл, зөв иргэний төлөө үдийн хоолны үйлчилгээг нэвтрүүлэх нь чухал

Огноо:

4 жил 10 сар.өмнө

,

Ерөнхий боловсролын сургуулийн хоол үйлдвэрлэл үйлчилгээний тухай хуулийг ирэх  сарын 1­ний өдрөөс хэрэгжүүлж эхэлнэ. Хуулийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд сургуулийн гал тогоонд ажиллах тогоочдын ур чадварыг дээшлүүлж, чадавхжуулах “Сургуулийн хүүхдийн хоолны тогоочийн мэргэшүүлэх сургалт”-ыг Боловсрол, шинжлэх ухааны яам, Шинжлэх ухаан, технологийн их сургуультай хамтран зохион байгуулж байна. Тус сургалт болон ерөнхий боловсролын сургуулийн хоол үйлдвэрлэл үйлчилгээний тухай хуулийн талаар Боловсрол, шинжлэх ухааны яамны Суралцагчийн хоол үйлдвэрлэлийн хэлтсийн дарга Т.ТҮМЭНЖАРГАЛТАЙ ярилцлаа.

-Үдийн цай хөтөлбөрийг үдийн хоол болгох шийдвэрийг Засгийн газар гаргасан. Уг хуулийг хэрэгжүүлснээр ямар давуу тал бий болох вэ? 

-2019 оны УИХ-ын чуулганаар Ерөнхий боловсролын сургуулийн хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний хуулийг баталсан. Энэ хуулийн зорилт нь ерөнхий боловсролын сургуульд суралцагчийн оюуны болон бие бялдрын өсөлт хөгжлийг дэмжих, хооллох зөв дадал төлөвшүүлэхэд чиглэсэн сургуулийн хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний тогтолцоо, удирдлага, зохион байгуулалт, оролцогчийн эрх, үүрэг, хариуцлага, хяналт тавихтай холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршиж байгаа юм. Хуулийг хэрэгжүүлэх тухай Улсын Их хурлын 53 дугаар тогтоолын дагуу 2021 оноос 1-5 дугаар анги, 2022 оноос дунд анги, 2023 оноос ахлах ангийн сурагчдад үдийн хоолны үйлчилгээнд хамруулах төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна. Дэлхийн 180 гаруй оронд хүүхдийн хоолны хуулийн зохицуулалт байдаг. Хуулийг үр дүнтэй хэрэгжүүлж 10-15 жилийн дараах  эрүүл, зөв монгол залуусын үеийг бий болгох нь чухал юм.

 

-Сургуулийн хүүхдийн хоолны тогоочийн мэргэшүүлэх сургалтад хэчнээн хүнийг хамруулж байна вэ?

-Сургуулийн тогооч нар бол дээрх зорилтыг бодит биеллээ олоход голлох үүрэгтэй. Иймээс хамгийн түрүүнд тогооч нараа бэлтгэх хэрэгтэй. Сургалтыг 14 хоногийн хугацаатай явуулах бөгөөд нийслэлийн 18 сургуулийн 25 тогоочийг хамруулан хоол хүнсний илчлэгт чанар, хүүхдийн хоолны цэс зохиох, хүүхдийн хоол бэлтгэх технологийн онцлог, хоолны илчлэг тооцох аргачлал, түүхий эд бүтээгдэхүүний чанар, хүлээн авах, хадгалалт тээвэрлэлтэд тавих шаардлага зэрэг онолын болон практик дадлагыг хослуулан явуулж байна. Суралцагчдад эрүүл, шим тэжээллэг хоол хүнсийг бэлтгэж хүргэхэд тогооч нарын үүрэг хариуцлага чухал бөгөөд цаашид энэ чиглэлийн сургалтыг үе шаттайгаар зохион байгуулахаар төлөвлөөд байна. Сургалтыг өргөн хүрээнд өөрөөр хэлбэл улсын хэмжээнд зохион байгуулахад олон улсын байгууллага, төсөл хөтөлбөрүүдтэй хамтран ажиллаж байна. Тухайлбал Койка, Жайка, Дэлхийн банк, Нэгдсэн Үндэсний байгууллагын Хүүхдийн сан зэрэг олон улсын байгууллагатай хамтран ажиллах төсөл хөтөлбөрүүдийг боловсруулаад байна. Эхний төслүүд 2021 оноос эхлээд хэрэгжээд явахаар мэргэжлийн хүний нөөцийг бэлтгэх, чадавхжуулах гээд олон асуудлууд шийдэгдэнэ. Тэд ч бидний саналыг нааштай хүлээж авч байгааг дуулгахад таатай байна. Өнгөрсөн онд  Нэгдсэн Үндэсний байгууллагын Хүүхдийн сантай хамтран эхлүүлсэн Эрүүл хооллолт-Идэвхтэй хөдөлгөөнийг дэмжих төсөл хөтөлбөрийн үргэлжлэл болж ирэх сард бид Баянхонгор, Говь-Алтай, Завхан аймгийн сургууль цэцэрлэгт очиж, төслийн хүрээнд  хүүхдийн хоолны 185 нэр  цэсийг боловсруулснаа танилцуулах, тогооч нарыг сургах сургалтыг зохион байгуулахаар явах гэж байна. Энэ үеэрээ тус аймгуудын сумдын тогооч нарыг хамруулна. Өнгөрсөн онд дээрх гурван аймгийн сургуулийн гал тогоог дээрх сангийн тусламжаар шинэ тоног төхөөрөмжтэй болгосон юм.

-Сурагчид сургууль дээрээ үдийн хоол идэх нь хэр ач холбогдолтой вэ?

-Сургуулийн үдийн хоол гэдэг бол тухайн хүүхдийн ходоодыг зүгээр нэг цатгах тухай асуудал биш юм. Дэлхийн олон оронд үдийн хоолоороо дамжуулан нийгмийн халамжийн үйлчилгээг явуулдаг. Ялангуяа Азийн орнууд болох Япон, Солонгос зэрэг оронд сургуулийн Үдийн хоолны үйлчилгээ өндөр хөгжсөн байдаг. “COVID-19” цар тахлаас болоод сургууль, цэцэрлэгийн үйлчилгээ дэлхийн олон оронд тасалдсан. Үүнтэй холбоотойгоор дэлхийн 60 гаруй сая хүүхэд өлсгөлөнд өртөх аюултай болоод байгаа тухай мэдээлэл байна. Тодруулбал, тухайн хүүхдүүд сургуульдаа явж, үдийн хоол идэж, хоногт хоол хүнснээсээ авах илчлэгийн тодорхой хувийг авдаг. Манай оронд ч гэсэн хүүхдүүд сургуулийнхаа үдийн цай үйлчилгээнд хамрагдсанаар суралцагчдын хичээлийн идэвх, ирц сайжирсан судалгааны дүн байдаг. Гэдэс цатгалан эрүүл хүүхдүүд хичээлдээ сайн сурахад томоохон түлхэц болно. Бидний бас нэг анхаарах ёстой зүйл бол хоол хүнсний харшилтай хүүхдүүд байдаг. Тэдэнд тохирох тусгай хоол бэлтгэж өгөх хэрэгтэй. Энэ бол гаднын орнуудад тогтсон хэвшсэн асуудал гэж хэлж болно. Иймээс сургуулийн хоол зүйч, эмч хоёр нягт хамтран ажиллах шаардлагатай. Сургууль дээрээ хүүхэд шим тэжээл сайтай хоол идээд сурчихвал түргэн хоол, чихэрлэг амттан худалдан авч идэхгүй байх бүрэн боломжтой.

-Энэ жилийн хувьд үдийн цай хөтөлбөр үргэлжлэх үү?

-Бид ирэх нэг жилийн хугацаанд үдийн цайг үдийн хоол болгох бэлтгэл ажлаа хангаж ажиллана. Ингээд ирэх оны есдүгээр сарын 1-нээс эхлэн бага ангийн сурагч бүр сургууль дээрээ үдийн хоол идэх боломжоор хангагдана гэсэн үг. Энэ жилийн хувьд үдийн цай хөтөлбөр хэвийн үргэлжилнэ. Цар тахлын энэ үед сургууль дээр нь хүүхдэд амин дэмээр баялаг, дархлааг дэмжсэн, байгалийн гаралтай жимсний шүүс, халуун ундааг сонгон өгөх нь зүйтэй.  Үдийн цайны хувьд хүүхдийн хоногт авах илчлэгийн 10-15 хувийг олгоно. Үдийн хоол болоод ирэхээрээ хоногт авах илчлэгийнхээ 30-35 хувийг тухайн сурагч авах боломжтой болно.

-Сурагч бүрийг эрүүл чанартай аюулгүй үдийн хоолоор хангах ажилд хэр бэрхшээл тулгарч байгаа вэ?

-Бидний одоо явуулж буй үдийн цай хөтөлбөр нь хангамжийн нэгдсэн тогтолцоонд шилжээгүй. Олон сургуулийн хувьд зах зээлээс гэрээт борлуулагчаас хүнсний түүхий эдээ олон шат дамжлагаар дамжуулан хүлээн авдаг. Иймээс ерөнхий боловсролын сургуулийн хоол, хүнсний хангамжийг нэгдсэн системд оруулах шаардлагатай. Баталгаатай нэг эх үүсвэрээс, тогтвортой үнээр хүнсний түүхий эд бүтээгдэхүүнээ авах нь чанар аюулгүй байдалд ч тустай байх болно. Мөн ерөнхий боловсролын сургуулийн гал тогоог  стандартын шаардлага хангуулах томоохон ажил байна. Бидний явуулсан нэгэн судалгаагаар улсын хэмжээнд  огт гал тогоогүй 30 орчим сургууль байна. Үүнээс гадна зориулалтын бус гал тогоотой сургууль ч бас байна. Гал тогоогүйн улмаас шууд бэлэн бүтээгдэхүүн худалдан авч үдийн цайндаа олгож байна гэсэн үг. Тэдгээр бүтээгдэхүүн нь чанар аюулгүй байдлын баталгаажилтгүй, хаана хэзээ үйлдвэрлэсэн тодорхойгүй хүүхдэд ямар ч шим тэжээл болохгүй, өөрөөр хэлбэл хоосон илчлэг болдог бүтээгдэхүүн байх асуудал ихээхэн гардаг. Үүний дараа суралцагчдад эрүүл, аюулгүй хоол хүнсийг хүргэхэд мэргэжлийн хүний нөөцийн асуудал чухал. Түүнчлэн сургуульд хоол зүйч ажиллана гэж тус хуульд заасан байгаа. Тухайн сургуулийн Үдийн хоолны шим тэжээллэг  чанар аюулгүй байдалд хяналт  дотоод хяналтаа тавьж, тогоочид зөвлөгөө өгч ажиллах гол хүн нь хоол зүйчид байх юм. Гэтэл өнөөдөр цөөн хэдэн сургуульд хоол зүйчээр мэргэжилтэн бэлтгэж байна. Ер нь энэ төрлийн мэргэжлийг сонгон суралцвал ирээдүйд ажлын байр нь бэлэн байна. Мөн хүнсний чиглэлээр төгссөн хүмүүсийг 1-1.5 жилийн хугацаанд суралцаж, мэргэжлийн хоол зүйч болох  хөрвүүлэн сургах сургалт ШУТИС дээр явагдаж байна.

Эцэст нь хэлэхэд хүүхдэд учирдаг хоол тэжээлийн гурван дарамт байдаг тухай НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн хийсэн судалгаанд дурдсан байдаг. Үүнд 1.хоол тэжээлийн дутал 2. далд өлсгөлөн 3. илүүдэл жин таргалалт. Эдгээр асуудал нь бүгд эрүүл, зөв хоол, хүнсийг зохистой хэмжээгээр хэрэглээгүйгээс үүдэлтэй. Иймээс ирээдүйн монголын иргэдийнхээ төлөө тэдний хоол хүнсний аюулгүй байдлыг хангаж ажиллах нь бүх нийтийн үүрэг болоод байгааг хэлмээр байна.

ЭХ СУРВАЛЖ: МОНГОЛЫН ҮНЭН СОНИН. 2020.08.20

Уншсан:3623
Дэлгэрэнгүй унших
АНХААРУУЛГА: УИХ-ын 2024 оны ээлжит сонгуулийн хуулийн холбогдох заалтын хүрээнд тус сайтын сэтгэгдэл хэсгийг түр хугацаанд хаасан болно.

Үзэл бодол

Л.Гантөмөр: МАН шүүмжлэл сонсож мэддэггүй юм байна

Огноо:

12 цаг 16 минут

,

Ардчилсан нам Засгийн газрын гэрээг удаа дараа зөрчсөн гэх асуудлаар АН-ын дарга Л.Гантөмөрөөс сэтгүүлчид 2026 оны зургаадугаар сарын 17-ны өдөр тайлбар авлаа. Тэрбээр "МАН шүүмжлэл сонсож мэддэггүй юм байна. Ч.Лодойсамбуу гишүүн шүүмжилснийг гэрээ зөрчиж байна гэж дүгнэж байгаа юм. Найман жил Монгол Улсыг унтуулсан.

Хэн нэгэн шүүмжилэхээр их адгадаг болсон. Ийм адгуу хүмүүстэй хамтарна гэдэг хэцүү. Шүүмжлэхгүйгээр Монголын төр явахгүй. Төрийн чих онгорхой байх ёстой. Ард түмнээ сонсдог байх ёстой. Тэр ард түмний дуу хоолой нь УИХ-ын гишүүд. МАН Бага хурлаараа гурван шалтгаанаар Ардчилсан намтай хамтрахгүй гэж ярьсан тухай би сонссон.
 
Нэгдүгээрт: АН ажил төрөлтэй болоод бэхжээд байна. Тиймээс АН-ыг бэхжүүлэхгүй байх нь МАН-д хэрэгтэй гэж ярьсан.
 
Хоёрдугаарт: АН-ын гишүүд элдвээр шүүмжлээд байна. Хамтарч байгаа тохиолдолд шүүмжлэл байж болохгүй гэж яриад байгаа юм.
 
Гуравдугаарт: Хуульзүйн яам болоод хяналтын функц АН-д байна. Дарханы Засаг дарга Б.Азжаргалаас авхуулаад бүгд баахан тендерийн хулгай хийчихсэн.

Түиймээс МАН-ынэнд тэндэх хулгай, луйврыг Хяналт, үнэлгээний Үндэсний хороо илрүүлээд байх юм байна.

Тиймээс энэ гурван үндэслэлээр АН-аас салах нь зүйтэй гэж гишүүд нь ярьсан байна лээ. Өөрөөр хэлбэл, МАН хяналтгүй засаглахыг хүсээд байгаа хэрэг” хэмээв.
Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна

Огноо:

1 өдрийн өмнө

,

Иргэн зээлдэгчийн хувиар өөрийн зээлийн түүхээ хянан удирдах, санхүүгийн сахилга хариуцлагатай байх нөхцөлийг бүрдүүлэх хуулийг Улсын Их Хурал 2025 оны хаврын ээлжит чуулганы хугацаанд баталлаа. Улсын Их Хурлын гишүүн Э.Батшугарын санаачлан боловсруулж, өргөн мэдүүлснээр батлагдсан Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн талаар дараах тодруулгыг хийлээ.
-Улсын хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар банк, санхүүгийн байгууллагатай зээлийн харилцаанд ороогүй насанд хүрсэн иргэн цөөн байгаа болов уу. Таны санаачлан, батлуулсан дээрх хуулийн өөрчлөлт иргэдийн энэ төрлийн харилцаанд ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
-Хамгийн эхэнд Зээлийн мэдээллийн сангийн “хар жагсаалт”-д нэг бүртгэгдчихвэл зургаан жил данслагддаг байдлыг халж байгааг тодотгож хэлмээр байна. Хүний амьдрал баялаг, зээл, зарим төрлийн төлбөрийг барагдуулахын зуур цаг хугацаа алдах гэх мэт бэрхшээлээс үүдэн доголдох тохиолдол гардаг даа. Тэгээд аль болох шуурхай шийдээд, зохицуулаад төлсөн ч “хар жагсаалт”-ад бичигдчихаж байгаа юм. Тэр мэдээлэл зургаан жил хадгалагдаж, Та хариуцлагагүй зээлдэгч болчихдог, энэ мэдээлэл зургаан жил Таны санхүүгийн харилцаанд нөлөөлнө. Үүнийг би хувьдаа “санхүүгийн ял” гэж тодорхойлоод байгаа.


Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль хэрэгжээд эхлэхээр дээрх шиг нөхцөл буюу нэг удаагийн доголдлоос нь үүдсэн зургаан жилийн санхүүгийн ял оноодог байдлыг халж, эсрэгээрээ онооны системд шилжих юм. Иргэн зээлийн харилцаандаа хариуцлагатай хандаад, тухай бүр нь төлбөрөө зохих ёсоор нь төлдөг бол оноо нь нэмэгдээд яваад байна. Оноо нь өндөр байхын хэрээр санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага, банк барьцаа хөрөнгийн шаардлагыг бууруулах, зээлийн хүү бага байх гэх зэргээр иргэнд илүү таатай нөхцөл, үйлчилгээ өгнө. Оноо нь тухайн иргэний биет бус санхүүгийн хөрөнгө болно.  Жишээлбэл, зээл авахад хамгийн түрүүн барьцаа хөрөнгө шаарддаг. Тэгвэл энэ эрх зүйн өөрчлөлтөөр оноо нь барьцаа хөрөнгө болж болохоор нөхцөл бүрдэж байна. Аливаа банк, санхүүгийн байгууллага хариуцлагатай харилцагч буюу өндөр оноотой иргэнд үйлчилгээ үзүүлэхдээ нөхцөлөө хөнгөвчлөх, шуурхай үйлчлэх боломжтой болно. Нэгэнт хариуцлагатай төлбөрөө төлөөд явдаг харилцагч учраас аль болох асуудлыг шуурхай шийдээд явах сонирхол байна шүү дээ. 
Тэгэхээр иргэн оноогоо өндөр болгох эсэхээ бас тооцож болж байна. Хариуцлагатай иргэнээ нэг ёсондоо урамшуулж байгаа гэж харж болох юм.


Баримт сөхөөд харвал малчны зээл, ипотекийн зээл, тэтгэврийн зээл нь хамгийн эрсдэлгүй, чанартай зээлүүд байдаг. Зээлдэгчид нь маш хариуцлагатай гэсэн үг. Хариуцлага алдахад нь “ял оноож” байгаа юм чинь, хариуцлагатай байсных нь төлөө хөнгөвчилсөн нөхцөлтэй, бага хүүтэй зээлийг шуурхай олгох зэргээр урамшуулж болно биз дээ. Үүний нөлөөгөөр зээлийн хүү ч буурах боломжтой, онооны системд шилжсэнээр суурь нөхцөл бүрдэж байгаа гэж харж байна. Тухайлбал, төслийг боловсруулах үед 28 улсын жишээг судалсан, зээлийн хүү нь 2-4 нэгж хувиар буурсан байдаг юм билээ. Америк 1989 онд, Солонгос, Энэтхэг  2000 оны эхээр, Вьетнам саяхан онооны системд шилжсэн. Ийнхүү шилжснээс хойш 2-3 жилийн дараа зээлийн хүү буурсан байна билээ.
Энгийнээр ойлгоход банк, санхүүгийн байгууллага харилцагчаа хялбархан тодорхойлдог учраас хариуцлагатай, найдвартай харилцагчдаа хугацаа урт, хүү бага, барьцаа хөрөнгө шаардахгүйгээр зохих ёсны зээл олгох гэх зэрэг сайн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг шуурхай үзүүлдэг болно.
Латин Америкийн улс орнууд онооны системд шилжихээс өмнө ажлын 10 хоног буюу хагас сар зээл шийдвэрлэдэг байснаа онооны систем рүү шилжсэнээр ердөө  ажлын 8 цагт зээл шийддэг болсон байгаа юм. Цаашилбал, сайн харилцагчид бүтээгдэхүүн, үйчилгээгээ хүргэхийн тулд банк, санхүүгийн байгууллага дунд өрсөлдөөн бий болдог. Одоо бол банк, санхүүгийн байгууллага тус бүр харилцагчийн мэдээллээ хадгалж, тус бүрдээ сан бүрдүүлдэг, үүнийгээ хуваалцдаггүй. Та банкаа, санхүүгийн харилцагчаа солихоор бол нөгөө талдаа шинэ хэрэглэгч болно, хүлээж авч байгаа тал Таны санхүүгийн түүхийг мэдэхгүй учраас “эрсдэлтэй” гэж үздэг. Шинэ систем үйлчлээд эхлэхээр иргэний оноо бүх нөхцөлийг илэрхийлэх учраас ямар ч банк, санхүүгийн байгууллагад очсон зөвхөн өөрт тохирхох бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ авдаг болно. Банк, санхүүгийн байгууллагууд өрсөлдөөд эхлэхээр санхүүгийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ сайжрах нь ойлгомжтой. Хөгжсөн улс орнуудын боловсронгуй болсон, туршигдсан сайн туршлагыг Монголд нэвтрүүлж байгаа гэж ойлгож болно.


-Хууль хэзээнээс хэрэгжих эхлэх вэ?
-Улсын Их Хурал 5 дугаар сарын 16-ны өдөр Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийг баталсан. Ердийн журмаар гэхээр “Төрийн мэдээлэл” сэтгүүлд хэвлэгдээд ажлын 10 хоногийн дараа хэрэгжиж эхлэхээр тооцож үзвэл энэ оны 6 дугаар сарын 26-ны өдрөөс хэрэгжих юм байна.
-Тэгвэл зээлийн "муу түүх" иргэний санхүүгийн харилцаанд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй гэсэн үг үү?
-Хүний зээлийн мэдээллийг таван жил хадгалдаг олон улсын жишгийг хуульд тусгасан. Иргэн, төрийн болон хувийн өмчит хуулийн этгээдийн хооронд зээл, төлбөртэй холбогдон үүсэх мөнгөн төлбөрийн мэдээллийг агуулдаг “Зээлийн мэдээллийн сан” зөвхөн зээлийн "муу түүх"-буюу сөрөг мэдээллийг хадгалдаг байсныг өөрчилж байгаа хэрэг. Тус санд зээлдэгчийн сайн, муу бүх мэдээллийг таван жил хадгална. Юу сайжрах вэ гэхээр өмнө нь хугацаа алдаад ч болохнээ зээлээ төлсөн байхад л “хар жагсаалт”-ад ороод, тэр нь санхүүгийн харилцаанд нь зургаан жил сөрөг нөлөө үзүүлдэг байсныг халж байгаа юм. Одоо бол иргэн, зээлдэгч үүргээ хугацаандаа гүйцэтгэхгүй бол оноо буурна, харин нөхөөд төлчихвөл оноо нь өснө. Зээлийн мэдээллийн сангийн мэдээлэл нь амьд, хөдөлгөөнтэй, бодит болно.
Дээрх хуультай хамт тухайн иргэн буюу зээлдэгчээс шалтгаалахгүйгээр орлогод нь доголдол үүсвэл уян хатан хандах агуулга бүхий Улсын Их Хурлын тогтоол батлагдсан. Үер усны аюул учирч болно, цар тахлыг бид даваад гарлаа, тухайн иргэн аргагүй болоод эмнэлэгт хэвтээд, бизнес нь явахгүй зогсож ч болно. Амьдрал баян юм чинь янз бүрийн нөхцөл үүсэж, учирч, тохиох болохоор аль болох уян хатан байж, санхүүгийн харилцаа үүсгэгч талууд зохицож байх нь зүйтэй гэж хууль санаачлагчийн хувиар үзсэн. Гэхдээ татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс зээлдэг Хөгжлийн банк ч юм уу, Засгийн газрын тусгай сангаас авсан зээлийн харилцаанд энэ уян хатан нөхцөл үйлчлэхгүй байх ёстойг бас тогтоолд тусгасан. Татвар төлөгчдийн мөнгийг зээлж байгаа бол илүү хариуцлагатай, тооцоотой хандах ёстой гэсэн агуулгаар дээрх нөхцөлийг тодотгосон.
-Зээлийн харилцаанд иргэн янз бүрээр оролцдог. Шууд зээлэхээс гадна батлан даагчаар орсон байхад үндсэн зээлдэгч хариуцлага алдсан нь батлан даагчийн оноонд нөлөөлөх үү?
-Зээлийн батлан даалттай холбоотой харилцааг өөр хуулиар зохицуулна. Товчхондоо, Зээдийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар хүн санхүүгийн орчинд үнэ цэнээ өөрөө тогтоодог болж байгаа хэрэг. Хариуцлагатай байвал оноо өндөр байна. Оноо нь тухайн хүний талаар олон зүйлийг илэрхийлэх учраас биет бус санхүүгийн хөрөнгө болчихно. Өндөр оноотой бол банк, санхүүгийн салбарт Таны үнэ цэн өсөж, илүү таатай үйлчилгээ, сайн бүтээгдэхүүнийг тохирсон өртгөөр авах нөхцөл нь бүрдэнэ. Тиймээс оноогоо өндөр байлгах эсэхээ иргэн, зээлдэгч өөрөө удирдана. Ийм учраас зээл, төлбөрөө цаг хугацаандаа төлөөд байхад эрмэлзэл тухайн хүнд төрдөг байх нь л дээ.
-Улсын Их Хурлын даргын дэвшүүлсэн “Гурван төгөлдөршил” бодлогын хүрээнд хуулиас давсан журмуудыг цэгцлэх зорилт тавьсан. Тэгвэл Таны санаачлан, батлуулсан хуулийн дагуу Монголбанк журам батлах үүрэг хүлээж байна?
-Одоогийн байдлаар зээлийн мэдээллийн үйлчилгээ үзүүлэх тусгай зөвшөөрөлтэй хоёр компани байна. Эдгээр компани олон улсын жишиг платформ буюу онооны зам оруулаад ирчихсэн. Суурь нь байна, эрх зүйн орчин бүрдлээ. Одоо дүрмээ тохирох ёстой. Иймд Монголбанк холбогдох журам гаргах үүрэг хүлээж байгаа. Гэхдээ бүх талыг оролцуулж, хэлэлцүүлэг хийсний үндсэн дээр талуудын эрх ашгийг хангасан, манай нөхцөлд хамгийн оновчтой зохицуулалт гаргах ёстой гэдэг байр суурьтай байна. Монголбанк ч энэ шаардлагыг хангах бүрэн чадамжтай гэж харж байна. Бид шинэ зүйл зохиогоогүй, бусад улс орон удаан хугацаанд туршиж, сайжруулж ирсэн сайн жишгийг л Монголдоо нэвтрүүлэх ажил шүү дээ. Иргэн санхүүгийн сахилга баттай болно, системийн хэмжээнд чанаргүй зээл буурна гээд үр дүнг нь бүгд хүртэх ач холбогдолтой.

 
Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газар
Дэлгэрэнгүй унших

Үзэл бодол

Х.Ганхуяг: Татварын багц хуулийн шинэчлэл нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжин, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлж, хамгаалж, баталгаажуулахад чиглэж байна

Огноо:

9 өдрийн өмнө

,

Татварын багц хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий  ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягаас татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар тодрууллаа.

-Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн онцлогийг танилцуулахгүй юу?

-УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан манай ажлын хэсэг УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо, Сангийн яам, Татварын ерөнхий газартай хамтран татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар олон удаагийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Нийтдээ 180 гаруй удаагийн хэлэлцүүлэгт  200 гаруй мянган иргэн, аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл оролцож татварын багц хуулийн шинэчлэлийг хэрхэн хийх талаарх саналаа ирүүлсэн. Татварын ерөнхий хууль, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль болон Хүн амын орлогын албан татварын тухай хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулиудад өөрчлөлт оруулах талаар иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн саналыг ажлын хэсгийн санал, дүгнэлтийн хамт Сангийн яаманд хүргүүлсэн.

Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд хувь хүний орлогын албан татварыг бууруулах, нийгмийн аль хэсэгт нь татварын хөнгөлөлтийг илүүтэй үзүүлэх талаар тодорхой тусгах, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх талаар зохих өөрчлөлт оруулж, татварын уян хатан тогтолцоог бүрдүүлэхийг чухалчиллаа. Өнөөдрийн байдлаар  нэмэгдсэн өртгийн албан татварт нийгмийн салбарын 70 хувь нь хамрагдаж байна. Энэхүү албан татвараас чөлөөлөгддөг хөдөө аж ахуйн салбарыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварт хамруулдаг болгох эрх зүйн тогтолцоог бий болгох, иргэдийн сарын 500 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 100 хувиар, 800 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 50 хувиар, үүнээс давсан хэсэгт 20 хувиар тус тус хөнгөлж буцаан олгох зэрэг заалтуудыг тусгалаа.

-Аж ахуйн нэгжүүдэд татварын ямар хөнгөлөлт үзүүлэхээр төсөлд тусч байна вэ?

-Аж ахуйн нэгжийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд чиглүүлэв. Аж ахуйн нэгжүүдийг татвараа төлөөгүй бол дансыг нь бүхэлд нь хаачихдаг байдлыг өөрчлөх нь зүйтэй гэж үзсэн. Тухайн аж ахуйн нэгжид тодорхой хугацаа өгч татвараа нөхөн төлөх боломжийг бүрдүүлэх ёстой. Мөн  зарим нэг төрлийн татвар эргээд иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг өрөнд оруулдаг. Жишээ нь гаалиар дөнгөж бараа бүтээгдэхүүн нь орж ирэнгүүт олон төрлийн татвар ногдуулдаг хатуу тогтолцоо байсан. Тэгвэл тухайн бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулсны дараа буюу үр ашиг нь буй болсон цагт татвар ногдуулах нь зөв юм. Эдгээр татварын хөнгөлөлтийг буй болгосноор төсөвт ойролцоогоор 4-4.5 их наяд төгрөгийн дарамт учирна. Өөрөөр хэлбэл, улсын төсөвт орж ирдэг байсан 4-4.5 их наяд төгрөгийг эргээд хувийн хэвшил рүү шилжүүлж байна гэсэн үг. Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөр бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж, ингэснээр  иргэдийн худалдан авах чадвар сайжирч, эдийн засгийн эргэлт нэмэгдэнэ.   Үндсэндээ бол  татварын багц хуулийн шинэчлэлийн зорилго нь   бизнес эрхлэгчдийг дэмжихээс гадна өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, хамгаалах, баталгаажуулахад чиглэж байна гэсэн үг.

УИХ-ын Хэвлэл мэдээллийн газар

 

Дэлгэрэнгүй унших

Санал болгох