Үзэл бодол
Б.Бямбасайхан: Залуу хүн зорилготой байж л хөгждөг
-Сурч мэдсэнээ төрсөн нутагтаа зориулах сэтгэл минь намайг энд уядаг –
Өмнөговийн харьяат таньдаг ахтайгаа тааралдлаа. “Ах нь чамд нэг хүний тухай ярих гэсэн юм. Нас залуу гэхэд маш хэрсүү, дэндүү хөдөлмөрч эмэгтэй. Хамгийн гол нь байнга өмнөө зорилго тавьж, түүндээ хүрэхийн тулд чин сэтгэлээсээ хичээдэг зан нь надад их таалагддаг юм. Чи намтрыг нь уншаад үзээрэй. Ах нь чам руу майлээр явуулая. Ирээдүйгээ харсан, зөв сэтгэлтэй залуучууд л хөгжлийн түлхүүр биз дээ. Дэмжих л хэрэгтэй. Чи ярилцлага авбал сайн байна” гэлээ. Би ихэд олзуурхаж “Тэгэлгүй яахав. Хөдөлмөрч, зорилготой залуусаа дэмжихгүй бол сэтгүүлч гэж явахын хэрэг алга” гэсэн юм. Ах ч хэлсэн ёсоороо майл явуулж.
“Батхуягийн Бямбасайхан Миний бие нь 1984 оны 03-р сарын 18-нд Өмнөговь аймгийн Баяндалай суманд төрсөн. Хулгана жилтэй. Ам бүл 4. Нөхөр, хүү, охины хамт амьдардаг” гэж эхэлсэн намтар нь нэлээд урт хөвөрч. Залуу хүн хэдийдээ намтраа ингэтлээ зузаалав гэж бодож байсан ч уншиж дуусаад аливаад чин сэтгэлээ зориулдаг, үнэнч тууштай энэ бүсгүйн зорилго, тэмцэлд л гол учир нь байсан юм байнаа… Хүн өөрөө өөрийнхөө хувь заяаг бичдэг юм байна гэж бодсон билээ. Б.Бямбасайхан “2002 онд Ерөнхий боловсролын дунд сургуулиа дүүргэжээ. 2003 онд БХИС-ийн харъяа Радио операторын курсыг Радиотелеграфикч мэргэжлээр, 2009 онд Радио телевизийн дээд сургуулийн Найруулагч, сэтгүүлч мэргэжлээр тус тус төгсжээ. Мөн 2009 онд Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг Удирдлагын академийн курс, 2011 онд Хэвлэлийн хүрээлэнгийн Эх бэлтгэл, дизайнерийн курст суралцсан байгаа юм. Түүний суралцах хүсэл эрмэлзэл үүгээр зогссонгүй, 2011 онд УТБА-ийг Төрийн удирлагын менежер мэргэжлээр, 2014 онд “Сэрүүлэг” дээд сургуулийг Бизнесийн удирдлагын менежер мэргэжлээр төгсжээ. 2016 онд РОУДС-д Төрийн захиргааны удирдлагын магистрын зэрэг хамгаалсан нь түүнийг сурч боловсрох, хөгжих дэвшихдээ хойрго хандаж хойш суудаггүй, өөрийгөө хөгжүүлж, цагийг хий дэмий өнгөрүүлдэггүй хүн болох нь энэ хэдхэн баримтаас тодорхой харагдаж байгаа биз. Хувь хүн хөгжинө гэдэг улс орон хөгжихийн үндэс шүү дээ. Тэр өнцгөөс нь хараад Б.Бямбасайханаас үлгэрлэх, түүнд талархах сэтгэл төрснийг нуух юун.
Ажлын хувьд гэвэл Б.Бямбасайхан 2008 онд орон нутгийн “21-р суваг” ТВ-д зар сурталчилгааны менежер, сэтгүүлч, 2010 оноос “UCTV” телевизэд сэтгүүлчээр ажиллаж байгаад 2016 оны 9-р сараас одоог хүртэл аймгийн ЗДТГ-ын Олон нийттэй харилцах албанд мэргэжилтэн, албаны менежерээр ажиллаж байна. Угаасаа хөдөлмөрч, зорилготой хүн болохоор үүрэгт ажлынхаа хажуугаар 2009-2014 онд аймгийн НАМЗХ-ны тэргүүлэгч, нарийн бичгийн дарга, 2015-2016 онд аймгийн НАМЭХ-ны тэргүүлэгч, 2014 оноос “Эмэгтэйчүүдийн Бриллиант клуб” ТББ-ийн Өмнөговь салбарын тэргүүн, 2015 оноос аймгийн ХЭАХН-ийн удирдах зөвлөлийн гишүүн, 2016 оноос аймгийн Улаан загалмайн хорооны удирдах зөвлөлийн гишүүн, 2016 оноос аймгийн ГХУСАЗЗ-ийн удирдах зөвлөлийн гишүүн, 2019 оноос НАМЭХ-ны тэргүүлэгч зэрэг сонгуульд ажлыг гүйцэтгэж иржээ. Мөн 2016 оноос Даланзадгад сумын ИТХ-ын төлөөлөгч, багийн Иргэдийн нийтийн хурлын даргаар ажиллаж байгаа аж. Ёстой л нийгэм, улстөрийн идэвхтэй хүний л амжуулах ажил.
Говь нутгийн хөдөлмөрч нэгэн бүсгүйн тухай хүндэлж явдаг эрхэм ахаасаа анх сонсож, намтрыг нь уншсанаар эчнээ танил болсон Өмнөговь аймгийн хөгжлийг түүчээлж буй залуу үеийн төлөөлөл хөдөрмөрч, зөв сэтгэлтэй, зорилготой, зорилгодоо хүрэхийн төлөө хичээнгүйлэн, чин сэтгэлээсээ хөдөлмөрлөж яваа Б.Бямбасайхан хэмээх шавилхан биетэй ухаалаг бүсгүйн үзэл бодлыг нь хуваалцаж ярилцах боломж олдож бид хэсэгхэн хором ярилцсанаа энд сийрүүлье.
-Өмнөговьчууд бол тэсвэр хатуужлаараа алдартай. Их бичгийн хүн Бямбын Ренчин гуай “Их говийн зоригтон хүмүүс” гэж магтан дуулж, зохиол бүтээлдээ мөнхөлсөн байдаг. Та өмнийн шаргал говийн унаган бүсгүй. Өвөөгийн чинь дурсамжаар ярилцлагаа эхэлбэл ямар вэ?
–Баярлалаа. Та онож хэллээ. Миний нутгийн зон олон үнэхээр хөдөлмөрч, тэсвэр тэвчээртэй хүмүүс. Нэгэн жишээ хэлмээр санагдлаа. Социализмын үе л дээ. Хөдөлмөрийн баатар тэмээчнийд сум, нэгдлийн дарга нар нь ирж гэнэ. Жин үдийн нар голлож, халуун гэж жигтэйхэн. Харин баатар маань хээв нэг тэмээгээ ноосолж зогсоно. Албаны улс “Иш та минь заавал энэ халуунд тэмээгээ ноосолдог нь юув дээ. Нар ташаарахыг хүлээхгүй дээ” гэвэл тэмээчин эр “Их үдийн наранд тэмээ номхон байдаг юм. Ноослоход амар” гэжээ. Дарга нар нь “Тэмээнээсээ тэвчээртэй хүн Хөдөлмөрийн баатар гэдэг эрхэм дээд алдрыг хүртэлгүй яахав дээ” гэж уулга алдаж байсан гэдэг. Миний өвөөгийн талаар та эхлээд асууж байгаа нь сайхан санагдлаа. Сайн ноён хан аймгийн Балдан засгийн хошууны амбан захирагч Минжүүрийнд ганц нуган үр мэндэлсэн нь миний өвөө Дамба.
Өвөө маань хошуу ноёны өв залгамжлагч байсан бөгөөд одоогийн Өмнөговь аймгийн Сэврэй сумын Баян бор нурууны ард төрж өссөн гэдэг. Нэг ёсондоо язгууртан хүн байлаа. Тухайн цаг үе нь язгууртан болоод лам нарт халгаатай байсан болохоор 1937 оны хэлмэгдүүлэлтийн шуурганд авга ах зайран Их Минжүүр нь өртөж хэдэн өнчин дүүтэйгээ үлдсэн гэдэг. Мөн залуугаараа хань ижлээсээ салж ганц хүүгээ өсгөх хатуу тавилантай учирсан юм. Гэхдээ сэтгэлийн тэнхээтэй, ажилсаг хүн байсан учир амьдралын хатуу хөтүүг сөрж амьдарсан байгаа юм. Адуунд эрэмгий гэж гайхалтай. Морины сайныг унаж, Ноён, Сэврэй хийцийн жинхэнэ мөнгөн эдлэл хэрэглэлийг эдэлж ирсэн гэдэг юм. Өвөөгийн маань эдэлж хэрэглэж байсан манан хөөрөг, мөнгөн аяга, хормой шуулт, эмээл, хазаар нь аавд минь өвлөгдөн үлдсэн. Нэгэнт өвөөгийн тухай ам нээж байгааг далимдуулаад аав Д.Батхуягаа дурсая гэж бодлоо.
Миний аав Д.Батхуяг нь 1939 оны зуны эхэн сард Өмнөговь аймгийн Сэврэй сумын Баян бор нурууны ард төрсөн хүн. 1948 онд Сэврэй сумын бага сургуульд элсэн орж 4 дүгээр ангиа төгсөөд ар гэрийн гачигдлаар хөдөө мал дээр гарч байсан юм билээ. Харамсалтай нь ээжийнхээ энгэрт эрхэлж, дэрвэх 13-хан насандаа хайрт ээжээсээ хагацсан даа. Тэр цагаас хойш аавтайгаа нэгдлийн олон адуу маллаж, тууварт явж, эмнэг хангал сургаж өссөн гэдэг юм. Мөн морь уяж уралдуулж сум орон нутагтаа хамгийн шилдэг адуучин болсон. Багаасаа хүнд хүчир ажил эрхэлж, тэр хэрээр эр бяр, ухаан бодол нь тэгширсэн эр байлаа. Мөн сайхан барилдана. Барилдаан нь эвлэг, мэх нь уран бөгөөд хурдтай. Аав маань бидний ээжтэй гэр бүл болж 9 хүүхдийн ижий, аав болцгоосон. Би бага охин нь. Амьдалын ухаантай, алсын хараатай хүмүүс болохоор үр хүүхдүүддээ их л зөв хүмүүжүүлсэн гэж боддог. Аав маань 2006 оны өвөл хүнд өвчний улмаас 67 насандаа хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлсэн дээ. Өвөө, аав хоёр минь маш ажилсаг, ноён нуруутай, тусархуу, сайхан сэтгэлтэй, шулуун шударга хүмүүс байсан. Аав, ээжийнхээ захиас сургаалиар л явж ирлээ. Аав, ээж минь зөв явахыг л захиж сургадаг байсан.
-Зөв амьдрана гэдэг таныхаар ямар ойлголт бол? Таны баримтладаг гол зарчим?
-Аав, ээжийн минь үг сургааль алтнаас ч үнэтэй. Тэд маань биднийг бага байхаас эхлэн аливаа ажилд чин сэтгэлээсээ хандахыг зөвлөдөг байлаа. Мөн хар буруу санаагүй, атаа жөтөөгүй, ухаалаг, даруу, хөдөлмөрч, өгөөмөр амьдрахыг захиж сургаж ирсэн. Тиймдээ ч би багаасаа л цагийг дэмий өнгөрөөхгүй юмсан гэж хичээж өссөн. Нэг дор олон ажил амжуулахын тулд зорилготой байх ёстой. Ийм л зарчим баримталж ирлээ.
–Та хэд хэдэн мэргэжил эзэмшиж. Гэхдээ нутгаасаа өөр газар ажиллаж байгаагүй юм байна. Нийслэлд амьдрах бодол төрж байсан уу?
-Би энэ нутагт төрж, өссөн. Энэ нутагтаа л ажиллаж, амьдарна гэж боддог. Бүгдээрээ хот хүрээ газар руу зүтгэчихвэл хэн тухайн орон нутгийг хөгжүүлэх юм бэ? Сурч мэдсэнээ төрсөн нутагтаа зориулах сэтгэл минь намайг энд уядаг юм. Өмнөговь аймагт минь хөгжих боломж маш их байна. Гагцхүү залуус бид л өөрт ногдсон ажлаа чин сэтгэлээсээ хийж гүйцэтгэх ёстой.
–Залуу хүн гэхэд та чамлахааргүй зүйл хийж бүтээж. Цаашдаа ч олон зүйл төлөвлөж байгаа нь мэдрэгдэж байна. Одоогийн залууст хандаж юу хэлмээр байна вэ?
-Зарим залуус цагийг дэмий өнгөрүүлж, аль болох амар хялбар аргаар амьдрах сонирхолтой болж. Ийм хандлага хотод ч, хөдөөд ч байна. Үүнд л их эмзэглэж явдаг даа. Залуу хүн зорилготой байх хэрэгтэй. Зорилготой хүн л хөгждөг юм. Хувь хүн бүрийн хөгжил улс орны хөгжил дэвшлийн үндэс.
–Богинохон хугацаанд ярилцах боломж олгосон танд баярлалаа. Ярилцлагын төгсгөлд танай гэр бүлийн хүний тухай асууя гэж бодлоо. Таныг байнга дэмжиж, урмын үг хайрлаж явдаг хүн гэж яагаад ч юм бодогдлоо.
– Миний нөхөр чинь тэмээчин хүн. Монгол Улсын гавьяат малчин Бүд гуайн дунд хүү Баттогтох гэж залуу бий. Намайг сурч боловсорч мэргэжил, мэдлэгээ дээшлүүлэхэд хайрт ханийн минь нөмөр нөөлөг мэдээж их байсан. Ханьдаа үргэлж талархаж явдаг.
–Ярилцсанд баярлалаа. Дараа дахин уулзаж ярилцахдаа таатай байх болно. Танд амжилт хүсье.
Ярилцсан Д.Лхагвадорж
Үзэл бодол
Л.Оюун-Эрдэнэ: “Эгийн голын УЦС” төслийг богино хугацаанд эхлүүлэхийн төлөө Засгийн газар ажиллана
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын Хантай багийн нутаг Эг, Сэлэнгийн бэлчирт байрлах “Эгийн голын усан цахилгаан станц” төслийн талбайд ажиллалаа.
Тус төсөл нь Засгийн газрын хэрэгжүүлэх 14 мега төслийн тавдугаарт эрэмбэлэгдсэн импортын эрчим хүчийг багасгах, Төвийн бүсийн өсөн нэмэгдэж буй эрчим хүчний хэрэглээг хангах чухал ач холбогдолтой төсөл юм.
Эрчим хүчний яам болон Монгол-Оросын хамтарсан экспертийн ажлын хэсгээс төслийн явц, цаашид анхаарах асуудлын талаар танилцууллаа. Уг төсөл Байгал нуурын биологийн олон янз байдал, дэлхий цэвэр усны нөөцөд сөрөг нөлөө үзүүлж магадгүй гэсэн шалтгаанаар олон жил гацсан.
“Дэлхийн өвийн хороо, ОУБХХ-ноос “Эгийн голын УЦС төслийг дангаар хэрэгжүүлэх нь Сэлэнгэ мөрөн, Байгал нуурын экосистемд мэдэгдэхүйц нөлөөлөл үзүүлэхгүй” болохыг тэмдэглэжээ. Гэхдээ төслийн байгаль орчин, нийгмийн нөлөөллийн үнэлгээг ЮНЕСКО-ийн аргачлал болон олон улсын стандартын дагуу боловсруулах чиглэл өгсөн байна.
Энэ хүрээнд 2025-2026 онд Эгийн голын УЦС-ын Сэлэнгэ мөрний сав газрын экосистемд үзүүлэх өөрчлөлтийг тодорхойлох судалгаа, байгаль орчин, нийгмийн нөлөөллийн үнэлгээ, УЦС-ын туслах боомт болон үндсэн ТЭЗҮ-ийн нэмэлт судалгаа хийж, төслийн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх бэлтгэл ажлыг хангана. Монгол-Оросын Экспертийн ажлын хэсэг 2026 оны эхний хагаст багтаан эцсийн дүгнэлт гаргахаар тохиролцжээ. Салбарын сайд нар төслийг хэрэгжүүлэхэд анхаарч байгаа бөгөөд судалгааны ажлуудад шаардлагатай санхүүжилтийг тухай бүр шийдвэрлэн ажиллахаа илэрхийлсэн юм.
Төслийн нөлөөллийн бүс дэх иргэд буюу Хантай, Баянгол багийн иргэд энэхүү төслийг ажил хэрэг болохыг 35 жил хүлээсэн, бүрэн дүүрэн дэмжиж байгаа, уг төслийг урагшлуулахын тулд төлөө ажиллаж Ерөнхий сайдад талархал илэрхийлээд, Засгийн газрын бодлого, шийдвэрийг дэмжихээ хэлж байлаа.
Мөн иргэд энэ уулзалтын үеэр өөрсдийн санаачилсан орон нутгийн хөгжлийг дэмжих, байгалийн аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх “Хантай” цогцолборын төслөө Ерөнхий сайд танилцууллаа.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Хойд бүсийн анхдугаар зөвлөгөөнд оролцогчид санал нэгтэйгээр Эгийн голын УЦС төслийг бүс нутагтаа хэрэгтэй, нэн яаралтай хэрэгжүүлэх ажлын нэгдүгээрт эрэмбэлснийг дурдаад улс орны эдийн засагт ач холбогдолтой мега төслийг нэгдсэн ойлголтоор дэмжиж байгаа нутгийн иргэдэд талархал илэрхийлэв. Эгийн голын УЦС-ын төслийг богино хугацаанд эхлүүлэхийн төлөө Засгийн газар бүхий л хүчээ дайчлан ажиллана гэлээ.
Үзэл бодол
Я.Чулуунхүү: Эзэнгүй нохой, муурыг барьж, иргэдийн аюулгүй орчинд амьдрах орчныг бүрдүүлж байна
Нийслэлийн иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор эзэнгүй нохой, муур, мал амьтныг барьж, асрамжлах газарт байрлуулах ажлыг дөрөвдүгээр сарын 24-28-ны өдрүүдэд зохион байгуулж байна. Энэ талаар УБЗАА-ны Захиргаа, санхүүгийн удирдлагын газрын дарга Н.Отгонбаяраас тодрууллаа.
Тэрбээр “2025 онд НЗДТГ болон Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албанд эзэнгүй нохой, мууртай холбоотой гомдол олноороо ирсэн. Тиймээс нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар эзэнгүй нохой, муурыг эзэнжүүлэх, түр асрах байранд хүргэх, анхан шатны вакцин хийх, туулга өгөх, үржлийг хязгаарлах үйлчилгээ үзүүлж байна. Нохой, муур барих ажилд нийслэлийн зургаан дүүргийн онцгой, цагдаагийн албан хаагчид болон УБЗАА, нийслэлээс холбогдох албаныхан 1000 гаруй хүн ажиллаж байна. Энэ удаагийн байршил СХД-ийн 20 дугаар хорооноос эхэлж, Туулын бургаснаас хойш самнах ажиллагаа явуулж байна” гэлээ.
Сонгинохайрхан дүүргийн 20 дугаар хорооны Засаг дарга Я.Чулуунхүү “Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар нохой, муур барих, эзэнжүүлэх арга хэмжээ 20 дугаар хороонд хоёр дахь өдрөө үргэлжилж байна. Манай хороо гэр хороолол, байшин хороолол, үйлдвэрлэлийн бүс ихтэй. Үйлдвэрлэлийн бүсэд эзэнгүй нохой, муур олон байдаг. Бага насны хүүхдүүдийг хичээл сургуульдаа явахад айлгадаг. Тиймээс нохой, муур барих ажил иргэдийн аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх чухал ач холбогдолтой” гэв.
Үзэл бодол
Ц.Төрхүү: Үсний сэв, хоолны тос, арьс ширний үйлдвэрийн хаягдлаас үүдэлтэй лагийн хэмжээ хэрээс хэтэрсэн
НИТХ-ын дарга А.Баяр, НИТХ-ын МАН-ын бүлгийн дарга Д.Ихбаяр, АН-ын бүлгийн дарга Т.Батцогт, Төлөөлөгч Б.Золзаяа, Э.Хулан, Э.Одонтуяа нар УСУГ-т ажиллалаа. Өдгөө 66 жилийн, 1900 гаруй ажилчинтай тус байгууллагын жаргал, зовлон нийслэлчүүдэд шууд хамаатай.
Ундны ус хангамж, ариутгах татуургын үйлчилгээ, Улаанбаатар хотын цэвэр, бохир усны шугам сүлжээний засвар үйлчилгээ, усны ухаалаг хэрэглээ, цэвэрлэх байгууламжийн хэвийн, найдвартай ажиллагаа, Улаанбаатар хотын ус хангамжийн сүлжээг хянах, удирдах зэрэг асуудлыг хариуцан шийдвэрлэдэг УСУГ-ын үйл ажиллагаа, тулгамдсан асуудал, ирээдүйн зорилтыг онцлон Ц.Төрхүү дарга мэдээлэл өгч, танилцууллаа.
Тэрбээр, “Үсний сэв, хоолны тос, арьс ширний үйлдвэрийн хаягдал, ахуйн болон аюултай хог хаягдлаас болж лагийн хэмжээ хэрээс хэтэрсэн. Энэ бол аюул. Манай тулгамдсан асуудал. Яагаад бэрхшээл вэ гэхээр, Улаанбаатарын хэмжээнд долоон цэвэрлэх байгууламж үйл ажиллагаа явуулж байна. Бид ганц Төв цэвэрлэх байгууламжийг л чухалчлаад яриад байдаг. Гэтэл эдгээр долоон байгууламж бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаад хоногтоо хамгийн ихдээ 200-аад мянган метр куб ус хүлээн авах чадалтай. Гэтэл өнөөдөр энэ ачаалал 3-4 дахин нэмэгдчихсэн. Тэр хэрээр лагийн хэмжээ ихсэж байна. Хоёрдугаарт, усны үнэ тариф, татаасын асуудлыг ярихгүй бол шинэ цэвэрлэх байгууламж ашиглалтад орлоо ч бид зардлаа даахгүй. Тиймээс ус хангамж, ариутгах татуургын үйлчилгээ, бусад асуудалд анхаарахгүйгээр нийслэлчүүдийн ус хангамж найдвартай боллоо гэж санаа амрах нөхцөл үүсэхгүй” гэв.
НИТХ-ын дарга А.Баяр “Цэнхэр алт болох ус шавхагддаг баялаг. Бодлогын хувьд шийвэрлэх, хамтран ажиллах, зайлшгүй олон нийтэд тулгамдсан асуудлаа танилцуулж ойлгуулах шаардлага байна. Тиймээс энэ ажлыг НИТХ-ын нийт Төлөөлөгчдөд танилцуулахаас гадна “Эх оронч сурагч” хөтөлбөрийн хүрээнд ЕБС-ийн сурагчдад усны үнэ цэн, ухаалаг хэрэглээг таниулах ажлыг хамтарч эхлүүлье” гэлээ.
