Үзэл бодол
Халдвар судлаач Т.Энхбаатар: Хятадууд вакцины туршилтын үр дүнгээ шинжлэх ухааны болон анагаахын сэтгүүлд одоо хүртэл нийтлээгүй
Дэлхий нийтийг хамарсан цар тахлын эсрэг вакцин Монголд орж ирж, анхны тунг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ тариулсан. Үүнтэй холбоотойгоор монгол хүн бүр ковидын эсрэг вакцинтай холбоотой мэдээллийг сонирхож буй билээ. Тиймээс вакцин хэрхэн бүтдэг болон вакцины үе шатуудын талаар нийгмийн эрүүл мэндийн магистр, халдвар судлаач Т.Энхбаатарын өөрийн цахим хуудас https://www.facebook.com/enkhbaatar.tumurbat -таа бичсэнийг уншигчиддаа хүргэж байна.
Эх оронд минь тахлыг үлдэн хөөхөөр “хүндэт” вакцинууд “морилон” ирж буйд гүнээ талархаж буйгаа илэрхийлэхийн ялдамд эрхэм 4 “баатар”-ын талаар мэдээлэл өгсү. Энэ мэдээллийг шинжлэх ухааны мэргэшсэн 3 сэтгүүлчийн хамтран бэлтгэсэн нийтлэлээс авсан болно (Бичвэрийн төгсгөлд эх сурвалжаа оруулах болно). Юуны өмнө хүмүүст ойлгомжтой байх үүднээс аль болох энгийн үгээр бичиж байна. Эхлээд вакцин хэрхэн бүтдэг, мөн төрлөөр нь хэд ангилдагийг мэдвэл цаашдын 4 вакциныхаа талаар тодорхой ойлголт авахад тус болох болно Вакцин бол шинжлэх ухааны гайхамшигт бүтээлүүдийн нэг. #Нэг Вакциныг хэрхэн бүтээх вэ? Вакциныг эхлээд эсийн түвшинд дараа нь амьтад (хулгана, сармагчин гэх мэт) дээр туршаад туршилт амжилттай үр дүн өндөр байвал хүн дээр клиник туршилтад ордог. Ингэхдээ 3 үе шатыг даваад цаашаа бүрэн ашиглагдах, хязгаарлагдмал ашиглах, туршилт амжилтгүй бол судалгаанаас хасагдах гэсэн зарчмуудаар явагдаж бий болно.
1-Р ҮЕ ШАТ: Энэ үед 10-20 орчим хүнд вакцины аюулгүй байдал, хэрэглэх тунг туршина.
2-Р ҮЕ ШАТ: Аюулгүй байдлын өргөн хэмжээний туршилт явагдана. Үүнд 100-аас дээш хэдэн зуун хүн хамрагдана.
3-Р ШАТ: Өргөн хэмжээний туршилтаар вакцины үр дүнг тодорхойлдог маш чухал үе шат.
Үүнд 1000-аас дээш хэдэн мянган хүн оролцоно. 4-Р ҮЕ ШАТ: Туршилт амжилттай явагдаж үр дүн өндөр байвал тухайн улс дотооддоо ашиглах эрх олгохоос гадна ДЭМБ олон улсад ашиглах зөвшөөрлийг олгодог. Мөн энэ шатанд 3-р шатны туршилтанд амжилтгүй үр дүн гаргасан вакцинууд судалгаанаас хасагддаг. 6-Р ШАТ: ТОДОРХОЙ ЦАГ ХУГАЦААНД ХЯЗГААРТАЙ АШИГЛАХ!!! #ХОЁР . Манай захиалсан вакцинуудын нэршил, хэрэглэх тун, хадгалалт зэрэг нь мэдээллийн бүхий л сувгаар та бүхэнд хүрч буй тул энд давхардуулахгүй алгассан болно. 2.1. Генетикийн аргаар гаргаж авсан вакцин. Энэ нь Дархлааны хариу урвалыг өдөөх зорилгоор коронавирусын нэг буюу хэд хэдэн генийг бидний эсэд тарааж өгдөг вакцин. Ийм энгийн ойлголт. Энэ төрлийн вакцинуудаас манайх “Pfizer”-ийг захиалсан. Энэ вакцин нь бүх шатны туршилтанд хамгийн өндөр үзүүлэлттэй (95%) яваа бүх улс оронд ашиглахыг зөвшөөрсөн номер нэг вакцин. Үүнийг захиалсанд нь эрхбаригчдад талархая… Даанч хязгаартай тул бүх хүн амд хүрэлцэхгүй. Миний болоод манай гэр бүлийн сонголт #PFIZER. Тийм болохоор та бүхнийг ч бас энэ хамгийн сайн вакциныг сонгоорой гэж уриалмаар байна. 2.2. VEKTOR буюу инженерийн аргаар гаргаж авсан вакцин.
Аденовирусын эсээс генийн мэдээллийг нь авч оронд коронавирусын генийг суулган бүтээсэн вакцин бөгөөд энэ нь хүний биеийн эсэд нэвтэрч вирусийн уургийг бүтээдэг. Энэ төрлөөс манайх Астра Зенека болон Спутник гэсэн 2 вакцин захиалсан. 2.2.1 #АСТРАЗЕНЕСА вакцин нь 82.4%-ийн-ийн үр дүнтэй вакцин бөгөөд 2021 оны 2-р сарын 16-нд ДЭМБ яаралтай тусламжийн үед 18-аас дээш насны хүмүүст хийх зөвшөөрлийг өгсөн болно. Хамгийн сонирхолтой нь Астра Зенека вакцины зохион бүтээгчид нь Оросын Спутник вакцин зохиогч нартай хамтран ажиллана гэдгээ зарласан бөгөөд Астра Зенека вакциныг Спутник вакцинтай хослуулан хэрэглэвэл үр дүн нь нэмэгдэнэ гэж үзэж байгаа юм байна. Мөн өмнөд Африк руу оруулах гэж байсан нэг сая хүн тунг зогсоосон байна. Яагаад гэвэл тэнд илрээд байгаа коронавирусын мутацилагдсан шинэ хэлбэр (А.1.135.)ийг дарж чадах эсэхээ нотлоогүй учир өмнөд Африкийн ЗГ оруулахыг хориглосон (Өмнөд Африкт өмнө нь БНХАУ-ын Синофарм вакцин 3-р шатны туршилтанд ороод маш муу үр дүн илэрсэн ). Тийм учраас Астра Зенека компанийн хэвлэлийн төлөөлөгч нь хэлэхдээ тус компани нь Коронавирусын (А.1.135.) шинэ хэлбэрийн эсрэг вакцины шинэ хувилбар зохиохоор зогсолтгүй ажиллаж байна гэж мэдэгдсэн байна. 2.2.2. #СПУТНИК вакцин нь 91.6%-ийн үр дүнтэй бөгөөд бүтээх явцад вакцины мэргэжилтнүүд 3-р шатны туршилтыг эрсдэлтэй алхам гэж үзэн хийхгүй байсан ба харин Энэтхэгт энэ вакциныхаа 2 ба 3 дахь шатны туршилтыг хийж 91.6% үр дүнг баталж гаргав. Иймд ерөнхийлөгч Путин өөрийн оронд бүх нийтэд хэрэглэх зөвшөөрлийг баталсан байна.
Зохион бүтээгчид нь “Sputnik V”вакцины 3-р үе шатны туршилтын үр дүнгээ шинжлэх ухааны “The Lancet” сэтгүүлд нийтэлжээ. Орос вакцин одоо ДЭМБ-ийн зөвшөөрлийг хүлээж буй. Гэвч зөвхөн өөрийн орондоо л хэрэглэх зөвшөөрөлтэй вакцинаа улс орнуудад худалдан борлуулсан учир Орос Хятад хоёр улс нь олон улсаас сануулга аваад буй ажээ. Манай улсын иргэдийн хувьд хийлгэвэл орос вакцин л хийлгэнэ гэдэг сонголт ихэд давамгайлж буй. Гэхдээ 50 мянган хүн тун гэдэг маш бага тоо. Энэ 4 вакцинаас хамгийн цөөн тоотой нь :Спутник” юм. Эрх баригчдын хувьд вакцины захиалга өгөхдөө иргэдийн саналыг үндэслэсэн бол хамгийн их захиалга авах вакцин “Спутник” байх байлаа. 2.3. INACTIVATED буюу уламжлалт вакцин. Манай улс энэтөрлийн вакцинуудаас БНХАУ-ын #СИНОФАРМ вакциныг захиалсан бөгөөд манай оронд 2-р сарын 22-ны 22 цагт тусгай үүргийн онгоцоор ирснийг та бүхэн мэдэж байгаа. Энэ бусад 3 вакцинаасаа хамгийн их тоотой буюу 300 мянган хүн тун ирсэн хэрэг. Синофарм вакциныг Бээжингийн институт нь Биологийн хүрээлэнтэйгээ хамтран зохиож төрийн өмчит “Синофарм” компани клиник туршилтанд оруулж 79.34%-ийн үр дүнг ЗГ-таа танилцуулж өөрийн улсдаа бүрэн хэрэглэх зөвшөөрөл авсан байна.
Гэвч энэ компани 3-р шатны туршилтын үр дүнгээ шинжлэх ухааны сэтгүүлүүдэд нийтлээгүй ба олон улсад мэдэгдээгүй. Харин өнгөрөгч оны 7-р сард Арабын Нэгдсэн Эмират Улс (АНЭУ), Марокко, Перу улсуудад нэг сарын турш 3-р шатны туршилт явагдсан байна. Энэ туршилтын дараа 9-р сарын 14-нд АНЭУ-ын ЗГ эрүүл мэндийн болон төрийн албан хаагчдад яаралтай горимоор хэрэглэх зөвшөөрлийг өгсөн байна. Хоёр сар хүрэхгүй хугацааны дараа 12-р сарын 9-нд АНЭУ нь Синофарм вакцин нь туршилтын хугацаанд 86% үр дүн гарсныг зарлаж улсдаа ашиглах бүрэн зөвшөөрлийг олгов. Өнгөрөгч 11-р сард Синофарм компанийн хэвлэлийн төлөөлөгч “Тус компани өөрийн вакцинаа Хятадад бараг нэг сая хүнд хийсэн” гэж мэдэгдсэн бөгөөд Хятадад хийсэн АНЭУ-д хийсэн туршилтын дүн яагаад ийм зөрүүтэй байгаад сэтгүүлчдийн асуултанд тайлбар хийгээгүй бөгөөд “Энэ 2 үр дүн хоёулаа бодит ба хүчин төгөлдөр” гэж гуйвуулсан байна. Хятад улс нь уг вакцинаа нэг мужийн 50 сая хүнд тарихаар томоохон төсөл төлөвлөөд буй гэнэ.
Гэсэн хэдий ч Хятадын тус вакцин үйлдвэрлэгчдийн санааг зовоож буй нэг асуудал бол Өмнөд Африкт илэрсэн коронавирусын мутацид орсон шинэ хэлбэр (А.1.135.)-ийн эсрэг энэ вакцинаа туршиж үзсэн бөгөөд уг вакцины үүсгэсэн эсрэг биеийн хариу урвал нь маш сул үр дүн үзүүлсэн байна. Хятадууд энэхүү туршилтын үр дүнг одоог хүртэл шинжлэх ухааны болон анагаахын сэтгүүлүүдэд нийтлээгүй болохоор олон улсад ч үр дүн тодорхойгүй байна. Товчхондоо гэвэл ийм байна. Энэ бүх мэдээллээс дүгнэж хэлэхэд Манай улс хамгийн үр дүнтэй бодит вакцинаа л татах хэрэгтэй. Хятадууд энэ вакцины мэдээллээ нууцлаад байгаа нь улам л эргэлзээ төрүүлж байна. Манай иргэдийн хувьд дийлэнх нь Хятад вакцинд дургүй байгаа. Энэ нь тэдний буруу биш бөгөөд Хятад Монгол хоёр үндэстэн үүссэн цагаасаа л шахам бие биенээсээ болгоомжилсоор ирсэн. Тэд бидний газар нутагт үеийн үед шунасаар ирсэн бөгөөд өвгөдийн минь дайнч түрэмгий байдлаас айж ямар сайндаа түмэн газрын цагаан хэрмийг барих вэ дээ. Монголчуудын хувьд тэдний хязгааргүй шунал, балмад зан үйлд ясны дургүй бөгөөд тэднийг сайн вакцин хийсэн ч муу вакцин хийсэн ч тариулах хүсэлгүй. Учир нь бидний генд өвлөгдөн ирсэн сонор сэрэмж, мөн монгол үндэстэний сэтгэхүйн онцлог. Үүнийг эрх баригчид маш сайн мэдэж байх ёстой уг нь….
Тийм учраас хятад вакцин хийлгэхгүй гэж байгаа хүмүүсийг би буруутгаж бодохгүй байна. Харин бусад 3 вакцинаас нь сонголтоо хийх хэрэгтэй. Бид заавал вакцин хийлгэх ёстой. Тэгж байж амьдрал хэвийн үргэлжлэх гээд байна. Бас та бид аюулт тахлыг эх орноосоо үлдэн хөөх болно. Гэхдээ хятад вакцин биш!!! Хэрэв та миний өгч буй мэдээлэлд эргэлзэж байвал доорх хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээллийг авна уу. Баярлалаа та бүхэнд. Эрүүл энх аз жаргал сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.
Эх сурвалж: By Carl Zimmer, Jonathan Corum, Sui Lee. nytimes.com “Coronavirus Vaccine Tracker”
Үзэл бодол
Л.Гантөмөр: МАН шүүмжлэл сонсож мэддэггүй юм байна
Хэн нэгэн шүүмжилэхээр их адгадаг болсон. Ийм адгуу хүмүүстэй хамтарна гэдэг хэцүү. Шүүмжлэхгүйгээр Монголын төр явахгүй. Төрийн чих онгорхой байх ёстой. Ард түмнээ сонсдог байх ёстой. Тэр ард түмний дуу хоолой нь УИХ-ын гишүүд. МАН Бага хурлаараа гурван шалтгаанаар Ардчилсан намтай хамтрахгүй гэж ярьсан тухай би сонссон.
Түиймээс МАН-ынэнд тэндэх хулгай, луйврыг Хяналт, үнэлгээний Үндэсний хороо илрүүлээд байх юм байна.
Тиймээс энэ гурван үндэслэлээр АН-аас салах нь зүйтэй гэж гишүүд нь ярьсан байна лээ. Өөрөөр хэлбэл, МАН хяналтгүй засаглахыг хүсээд байгаа хэрэг” хэмээв.
Үзэл бодол
Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна
-Улсын хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар банк, санхүүгийн байгууллагатай зээлийн харилцаанд ороогүй насанд хүрсэн иргэн цөөн байгаа болов уу. Таны санаачлан, батлуулсан дээрх хуулийн өөрчлөлт иргэдийн энэ төрлийн харилцаанд ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
-Хамгийн эхэнд Зээлийн мэдээллийн сангийн “хар жагсаалт”-д нэг бүртгэгдчихвэл зургаан жил данслагддаг байдлыг халж байгааг тодотгож хэлмээр байна. Хүний амьдрал баялаг, зээл, зарим төрлийн төлбөрийг барагдуулахын зуур цаг хугацаа алдах гэх мэт бэрхшээлээс үүдэн доголдох тохиолдол гардаг даа. Тэгээд аль болох шуурхай шийдээд, зохицуулаад төлсөн ч “хар жагсаалт”-ад бичигдчихаж байгаа юм. Тэр мэдээлэл зургаан жил хадгалагдаж, Та хариуцлагагүй зээлдэгч болчихдог, энэ мэдээлэл зургаан жил Таны санхүүгийн харилцаанд нөлөөлнө. Үүнийг би хувьдаа “санхүүгийн ял” гэж тодорхойлоод байгаа.
Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль хэрэгжээд эхлэхээр дээрх шиг нөхцөл буюу нэг удаагийн доголдлоос нь үүдсэн зургаан жилийн санхүүгийн ял оноодог байдлыг халж, эсрэгээрээ онооны системд шилжих юм. Иргэн зээлийн харилцаандаа хариуцлагатай хандаад, тухай бүр нь төлбөрөө зохих ёсоор нь төлдөг бол оноо нь нэмэгдээд яваад байна. Оноо нь өндөр байхын хэрээр санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага, банк барьцаа хөрөнгийн шаардлагыг бууруулах, зээлийн хүү бага байх гэх зэргээр иргэнд илүү таатай нөхцөл, үйлчилгээ өгнө. Оноо нь тухайн иргэний биет бус санхүүгийн хөрөнгө болно. Жишээлбэл, зээл авахад хамгийн түрүүн барьцаа хөрөнгө шаарддаг. Тэгвэл энэ эрх зүйн өөрчлөлтөөр оноо нь барьцаа хөрөнгө болж болохоор нөхцөл бүрдэж байна. Аливаа банк, санхүүгийн байгууллага хариуцлагатай харилцагч буюу өндөр оноотой иргэнд үйлчилгээ үзүүлэхдээ нөхцөлөө хөнгөвчлөх, шуурхай үйлчлэх боломжтой болно. Нэгэнт хариуцлагатай төлбөрөө төлөөд явдаг харилцагч учраас аль болох асуудлыг шуурхай шийдээд явах сонирхол байна шүү дээ.
Тэгэхээр иргэн оноогоо өндөр болгох эсэхээ бас тооцож болж байна. Хариуцлагатай иргэнээ нэг ёсондоо урамшуулж байгаа гэж харж болох юм.
Баримт сөхөөд харвал малчны зээл, ипотекийн зээл, тэтгэврийн зээл нь хамгийн эрсдэлгүй, чанартай зээлүүд байдаг. Зээлдэгчид нь маш хариуцлагатай гэсэн үг. Хариуцлага алдахад нь “ял оноож” байгаа юм чинь, хариуцлагатай байсных нь төлөө хөнгөвчилсөн нөхцөлтэй, бага хүүтэй зээлийг шуурхай олгох зэргээр урамшуулж болно биз дээ. Үүний нөлөөгөөр зээлийн хүү ч буурах боломжтой, онооны системд шилжсэнээр суурь нөхцөл бүрдэж байгаа гэж харж байна. Тухайлбал, төслийг боловсруулах үед 28 улсын жишээг судалсан, зээлийн хүү нь 2-4 нэгж хувиар буурсан байдаг юм билээ. Америк 1989 онд, Солонгос, Энэтхэг 2000 оны эхээр, Вьетнам саяхан онооны системд шилжсэн. Ийнхүү шилжснээс хойш 2-3 жилийн дараа зээлийн хүү буурсан байна билээ.
Энгийнээр ойлгоход банк, санхүүгийн байгууллага харилцагчаа хялбархан тодорхойлдог учраас хариуцлагатай, найдвартай харилцагчдаа хугацаа урт, хүү бага, барьцаа хөрөнгө шаардахгүйгээр зохих ёсны зээл олгох гэх зэрэг сайн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг шуурхай үзүүлдэг болно.
Латин Америкийн улс орнууд онооны системд шилжихээс өмнө ажлын 10 хоног буюу хагас сар зээл шийдвэрлэдэг байснаа онооны систем рүү шилжсэнээр ердөө ажлын 8 цагт зээл шийддэг болсон байгаа юм. Цаашилбал, сайн харилцагчид бүтээгдэхүүн, үйчилгээгээ хүргэхийн тулд банк, санхүүгийн байгууллага дунд өрсөлдөөн бий болдог. Одоо бол банк, санхүүгийн байгууллага тус бүр харилцагчийн мэдээллээ хадгалж, тус бүрдээ сан бүрдүүлдэг, үүнийгээ хуваалцдаггүй. Та банкаа, санхүүгийн харилцагчаа солихоор бол нөгөө талдаа шинэ хэрэглэгч болно, хүлээж авч байгаа тал Таны санхүүгийн түүхийг мэдэхгүй учраас “эрсдэлтэй” гэж үздэг. Шинэ систем үйлчлээд эхлэхээр иргэний оноо бүх нөхцөлийг илэрхийлэх учраас ямар ч банк, санхүүгийн байгууллагад очсон зөвхөн өөрт тохирхох бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ авдаг болно. Банк, санхүүгийн байгууллагууд өрсөлдөөд эхлэхээр санхүүгийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ сайжрах нь ойлгомжтой. Хөгжсөн улс орнуудын боловсронгуй болсон, туршигдсан сайн туршлагыг Монголд нэвтрүүлж байгаа гэж ойлгож болно.
-Хууль хэзээнээс хэрэгжих эхлэх вэ?
-Улсын Их Хурал 5 дугаар сарын 16-ны өдөр Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийг баталсан. Ердийн журмаар гэхээр “Төрийн мэдээлэл” сэтгүүлд хэвлэгдээд ажлын 10 хоногийн дараа хэрэгжиж эхлэхээр тооцож үзвэл энэ оны 6 дугаар сарын 26-ны өдрөөс хэрэгжих юм байна.
-Тэгвэл зээлийн "муу түүх" иргэний санхүүгийн харилцаанд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй гэсэн үг үү?
-Хүний зээлийн мэдээллийг таван жил хадгалдаг олон улсын жишгийг хуульд тусгасан. Иргэн, төрийн болон хувийн өмчит хуулийн этгээдийн хооронд зээл, төлбөртэй холбогдон үүсэх мөнгөн төлбөрийн мэдээллийг агуулдаг “Зээлийн мэдээллийн сан” зөвхөн зээлийн "муу түүх"-буюу сөрөг мэдээллийг хадгалдаг байсныг өөрчилж байгаа хэрэг. Тус санд зээлдэгчийн сайн, муу бүх мэдээллийг таван жил хадгална. Юу сайжрах вэ гэхээр өмнө нь хугацаа алдаад ч болохнээ зээлээ төлсөн байхад л “хар жагсаалт”-ад ороод, тэр нь санхүүгийн харилцаанд нь зургаан жил сөрөг нөлөө үзүүлдэг байсныг халж байгаа юм. Одоо бол иргэн, зээлдэгч үүргээ хугацаандаа гүйцэтгэхгүй бол оноо буурна, харин нөхөөд төлчихвөл оноо нь өснө. Зээлийн мэдээллийн сангийн мэдээлэл нь амьд, хөдөлгөөнтэй, бодит болно.
Дээрх хуультай хамт тухайн иргэн буюу зээлдэгчээс шалтгаалахгүйгээр орлогод нь доголдол үүсвэл уян хатан хандах агуулга бүхий Улсын Их Хурлын тогтоол батлагдсан. Үер усны аюул учирч болно, цар тахлыг бид даваад гарлаа, тухайн иргэн аргагүй болоод эмнэлэгт хэвтээд, бизнес нь явахгүй зогсож ч болно. Амьдрал баян юм чинь янз бүрийн нөхцөл үүсэж, учирч, тохиох болохоор аль болох уян хатан байж, санхүүгийн харилцаа үүсгэгч талууд зохицож байх нь зүйтэй гэж хууль санаачлагчийн хувиар үзсэн. Гэхдээ татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс зээлдэг Хөгжлийн банк ч юм уу, Засгийн газрын тусгай сангаас авсан зээлийн харилцаанд энэ уян хатан нөхцөл үйлчлэхгүй байх ёстойг бас тогтоолд тусгасан. Татвар төлөгчдийн мөнгийг зээлж байгаа бол илүү хариуцлагатай, тооцоотой хандах ёстой гэсэн агуулгаар дээрх нөхцөлийг тодотгосон.
-Зээлийн харилцаанд иргэн янз бүрээр оролцдог. Шууд зээлэхээс гадна батлан даагчаар орсон байхад үндсэн зээлдэгч хариуцлага алдсан нь батлан даагчийн оноонд нөлөөлөх үү?
-Зээлийн батлан даалттай холбоотой харилцааг өөр хуулиар зохицуулна. Товчхондоо, Зээдийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар хүн санхүүгийн орчинд үнэ цэнээ өөрөө тогтоодог болж байгаа хэрэг. Хариуцлагатай байвал оноо өндөр байна. Оноо нь тухайн хүний талаар олон зүйлийг илэрхийлэх учраас биет бус санхүүгийн хөрөнгө болчихно. Өндөр оноотой бол банк, санхүүгийн салбарт Таны үнэ цэн өсөж, илүү таатай үйлчилгээ, сайн бүтээгдэхүүнийг тохирсон өртгөөр авах нөхцөл нь бүрдэнэ. Тиймээс оноогоо өндөр байлгах эсэхээ иргэн, зээлдэгч өөрөө удирдана. Ийм учраас зээл, төлбөрөө цаг хугацаандаа төлөөд байхад эрмэлзэл тухайн хүнд төрдөг байх нь л дээ.
-Улсын Их Хурлын даргын дэвшүүлсэн “Гурван төгөлдөршил” бодлогын хүрээнд хуулиас давсан журмуудыг цэгцлэх зорилт тавьсан. Тэгвэл Таны санаачлан, батлуулсан хуулийн дагуу Монголбанк журам батлах үүрэг хүлээж байна?
-Одоогийн байдлаар зээлийн мэдээллийн үйлчилгээ үзүүлэх тусгай зөвшөөрөлтэй хоёр компани байна. Эдгээр компани олон улсын жишиг платформ буюу онооны зам оруулаад ирчихсэн. Суурь нь байна, эрх зүйн орчин бүрдлээ. Одоо дүрмээ тохирох ёстой. Иймд Монголбанк холбогдох журам гаргах үүрэг хүлээж байгаа. Гэхдээ бүх талыг оролцуулж, хэлэлцүүлэг хийсний үндсэн дээр талуудын эрх ашгийг хангасан, манай нөхцөлд хамгийн оновчтой зохицуулалт гаргах ёстой гэдэг байр суурьтай байна. Монголбанк ч энэ шаардлагыг хангах бүрэн чадамжтай гэж харж байна. Бид шинэ зүйл зохиогоогүй, бусад улс орон удаан хугацаанд туршиж, сайжруулж ирсэн сайн жишгийг л Монголдоо нэвтрүүлэх ажил шүү дээ. Иргэн санхүүгийн сахилга баттай болно, системийн хэмжээнд чанаргүй зээл буурна гээд үр дүнг нь бүгд хүртэх ач холбогдолтой.
Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газар
Үзэл бодол
Х.Ганхуяг: Татварын багц хуулийн шинэчлэл нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжин, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлж, хамгаалж, баталгаажуулахад чиглэж байна
Татварын багц хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягаас татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар тодрууллаа.
-Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн онцлогийг танилцуулахгүй юу?
-УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан манай ажлын хэсэг УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо, Сангийн яам, Татварын ерөнхий газартай хамтран татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар олон удаагийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Нийтдээ 180 гаруй удаагийн хэлэлцүүлэгт 200 гаруй мянган иргэн, аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл оролцож татварын багц хуулийн шинэчлэлийг хэрхэн хийх талаарх саналаа ирүүлсэн. Татварын ерөнхий хууль, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль болон Хүн амын орлогын албан татварын тухай хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулиудад өөрчлөлт оруулах талаар иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн саналыг ажлын хэсгийн санал, дүгнэлтийн хамт Сангийн яаманд хүргүүлсэн.
Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд хувь хүний орлогын албан татварыг бууруулах, нийгмийн аль хэсэгт нь татварын хөнгөлөлтийг илүүтэй үзүүлэх талаар тодорхой тусгах, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх талаар зохих өөрчлөлт оруулж, татварын уян хатан тогтолцоог бүрдүүлэхийг чухалчиллаа. Өнөөдрийн байдлаар нэмэгдсэн өртгийн албан татварт нийгмийн салбарын 70 хувь нь хамрагдаж байна. Энэхүү албан татвараас чөлөөлөгддөг хөдөө аж ахуйн салбарыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварт хамруулдаг болгох эрх зүйн тогтолцоог бий болгох, иргэдийн сарын 500 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 100 хувиар, 800 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 50 хувиар, үүнээс давсан хэсэгт 20 хувиар тус тус хөнгөлж буцаан олгох зэрэг заалтуудыг тусгалаа.
-Аж ахуйн нэгжүүдэд татварын ямар хөнгөлөлт үзүүлэхээр төсөлд тусч байна вэ?
-Аж ахуйн нэгжийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд чиглүүлэв. Аж ахуйн нэгжүүдийг татвараа төлөөгүй бол дансыг нь бүхэлд нь хаачихдаг байдлыг өөрчлөх нь зүйтэй гэж үзсэн. Тухайн аж ахуйн нэгжид тодорхой хугацаа өгч татвараа нөхөн төлөх боломжийг бүрдүүлэх ёстой. Мөн зарим нэг төрлийн татвар эргээд иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг өрөнд оруулдаг. Жишээ нь гаалиар дөнгөж бараа бүтээгдэхүүн нь орж ирэнгүүт олон төрлийн татвар ногдуулдаг хатуу тогтолцоо байсан. Тэгвэл тухайн бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулсны дараа буюу үр ашиг нь буй болсон цагт татвар ногдуулах нь зөв юм. Эдгээр татварын хөнгөлөлтийг буй болгосноор төсөвт ойролцоогоор 4-4.5 их наяд төгрөгийн дарамт учирна. Өөрөөр хэлбэл, улсын төсөвт орж ирдэг байсан 4-4.5 их наяд төгрөгийг эргээд хувийн хэвшил рүү шилжүүлж байна гэсэн үг. Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөр бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж, ингэснээр иргэдийн худалдан авах чадвар сайжирч, эдийн засгийн эргэлт нэмэгдэнэ. Үндсэндээ бол татварын багц хуулийн шинэчлэлийн зорилго нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжихээс гадна өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, хамгаалах, баталгаажуулахад чиглэж байна гэсэн үг.
УИХ-ын Хэвлэл мэдээллийн газар
-
Шударга мэдээ2023/04/10
Тавантолгой-Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замаар шатахуун тээвэрлэлтийг эхлүүллээ
-
Цаг үе2019/12/12
Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал өлзийтэй сайн
-
Цаг үе2021/11/10
Өнөөдөр Улаанбаатарт 5928 иргэнийг дархлаажуулна
-
Цаг үе2021/09/22
Сургуулийн автобусны жолооч, хүүхэд зохицуулагч нарт сургалт зохион байгуулж бай...