Үзэл бодол
Б.Бямбадорж: Ковидын эсрэг авч хэрэгжүүлэх хариу арга хэмжээний ажилд нэгдэхийг уриалж байна
Нийслэлийн онцгой комиссоос коронавирусний тархалтын нөхцөл байдал, хэвтэн эмчлүүлэгчдийн орны хүрэлцээ, эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний талаар мэдээлэл өглөө. Энэ үеэр НЭМГ-ын дарга Б.Бямбадорж, "Бид хүний нөөцөө нэмэхийн тулд ЭМЯ болон Улаан загалмай нийгэмлэг, Өрхийн эмнэлгийн холбоо зэрэг байгууллагуудтай олон талт хамтын ажиллагааг хэрэгжүүлж байгаа. Өнөөдрийн байдлаар 239 резидент эмч Эрүүл мэндийн сайдын тушаалаар хуваарилагдсан. Мөн Глобал сангийн санхүүжилтээр сард 50 ам.долларын урамшуулалтай сайн дурынхныг ажиллуулж байгаа бөгөөд одоогийн байдлаар 207 хүн ирэх ёстойгоос 110 хүн ажиллаж байна. Бид эдгээр хүний цагийг өдөр бүр бүртгэж, мэргэжил, арга зүйн зөвлөгөө өгч ажилладаг. Улаан загалмай нийгэмлэгээс сайн дурын 187 ажилтан ажиллах ёстойгоос өнөөдрийн байдлаар 57.2 хувь нь ажиллаж байна. Стандартын дагуу эрчимт эмчилгээний таван оронд нэг эмч, нэг сувилагч ажиллах ёстой. Түрүүн хэлсэн тоонууд энэ стандартын дагуух тоонууд. Гэтэл цар тахал гэлтгүй ердийн нөхцөлд ч эрүүл мэндийн салбар хүний нөөцийн хомсдолтой байдаг. Дэлхий нийтэд сувилагчийн хомсдолтой байна. Бид эрүүл мэндийн чиглэлээр мэргэшсэн эмч, сувилагч, сайн дурын ажилтнуудыг ковидын эсрэг авч хэрэгжүүлэх хариу арга хэмжээний ажилд нэгдэхийг уриалж байна. Бидний гаргасан судалгаагаар эрүүл мэндийн бус мэргэжилтэй 910 хүн нийслэлийн хэмжээнд ажиллах бололцоотой. Эдгээр хүнд бид сургалт хийх боломжтой юм. Хүний нөөцийн асуудлыг шийдвэрлэхэд НЗДТГ идэвх санаачилгатай ажиллаж байна. Эмнэлгийн бус мэргэжлийн 292 хүнийг ковидын эсрэг авч хэрэгжүүлэх хариу арга хэмжээний ажилд ажиллуулах шийдвэр гаргаж, бидний үйл ажиллагаанд дэмжлэг болж байна" гэв.
Сэтгүүлчдэд өгсөн түүний хариултыг хүргэж байна.
-Өрхийн эрүүл мэндийн зарим төв түргэвчилсэн тестийг 25 мянган төгрөгөөр авч байна гэсэн. Энэ талаар тайлбар өгнө үү. Нийслэлд халдвар аваад гэртээ нас барсан иргэдийн тоо хэд байна вэ?
-Ковидын халдварын шинж тэмдэг илэрсэн, түргэвчилсэн болон PCR шинжилгээгээр эерэг гарсан бүх тохиолдолд Тандалт, хариу арга хэмжээний баг ажиллаж байгаа. Хамгийн түрүүнд Тандалт, хариу арга хэмжээний шуурхай баг очиж, тухайн хүнд үнэлгээ хийж, гэрийн хяналтад байх уу, эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ авах шаардлагатай юу гэдгийг тогтооно. Гэрийн хяналтад байхаар бол өрхийн эмч хяналтдаа авна, эмнэлгийн тусламж авах шаардлагатай бол түрүүн хэлсэнчлэн УОК-т мэдээлэл нь очсоноор эмнэлэгт хэвтэх юм. Хүний биеийн байдал өглөө, өдөр, оройдоо өөрчлөгдөж байдаг. Тиймээс ковидын халдвар авсан, эмнэлгийн тусламж авах нэн шаардлагатай иргэд заавал УОК-т хандахгүйгээр шууд эмнэлгийн яаралтай тусламжийн үйлчилгээг авч байгаа. Эрүүл мэндийн сайдын тушаалаар Өрхийн эрүүл мэндийн төвүүдэд тест хуваарилсан.
Тандалт, хариу арга хэмжээний багийнхан ойрын хавьтал, шинж тэмдэг илэрсэн нөхцөлд очиж шинжилгээ авна. Эрүүл мэндийн сайдын баталсан журмаар жирэмсэн, архаг хууч өвчтэй, өндөр эрсдэлтэй хүмүүсээс 5-6 дахь хоногт шинжилгээг үнэ төлбөргүйгээр авч үйлчилж байна. Ковидын эсрэг авч хэрэгжүүлж байгаа ажлын нэг чухал хэсэг бол эмнэлэгт хэвтүүлэн эмчлэх. Эмнэлгийн яаралтай тусламж үйлчилгээг үзүүлэхээр Яармагт 145 ортой эмнэлэг ажиллаж байгаа. Энд биеийн байдал гэнэт муудсан хүмүүст эмнэлгийн яаралтай тусламж үзүүлж, биеийн байдлыг тогтворжуулан, дараагийн шатны эмнэлэгт шилжүүлэн ажиллаж байна. Энэ үйл ажиллагаа хэвийн явагдаж байсан. Харин сүүлийн гурван долоо хоногт эмнэлгээс гарах болон эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэгчдийн харьцаа өөрчлөгдсөнөөс эмнэлгийн ор хоног уртассан, эмнэлэгт байгаа нэн хүнд, хүнд, хүндэвтэр хүмүүсийн тоо нэмэгдэж байгаа учир орны эргэлт удааширсан.
Үүнтэй холбоотойгоор яаралтай тусламжийн төвөөс эмнэлэгт хүргэгдэх үйл ажиллагаа удааширч байгаа учраас ор дэлгэлтийг нэмэгдүүлж байгаа юм. Ковидын эсрэг авч хэрэгжүүлэх ажиллагааг эмнэлгүүд өөрсдөө зохицуулалт хийж байсныг нэгдсэн удирдлагаар хангах шаардлага гарсан. Эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэх шаардлагатай иргэдийн тоо өдөр өөр өөр байгаа. Дунджаар 400-500 хүн байдаг. Үүнээс улаан эрэмбийн буюу нэн шаардлагатай 150-180 хүнийг хариу арга хэмжээний багийнхан үнэлж, эмнэлгийн тусламж үзүүлж байна. Өвчлөл ихсэж байгаатай холбоотойгоор иргэд гэртээ нас барах тохиолдол гарч байгаа. Бид гэртээ нас барсан тохиолдол бүрд анализ хийдэг. Зарим тохиолдолд архаг суурь өвчний сүүлийн шатны оноштой хүмүүс халдвар авсан ч өрхийн эмнэлгийн хяналтад байя гэдэг. Бид жирэмсний хяналтыг онцгой анхаарч ажиллаж байна. Сүүлийн гурван хоногт жирэмсний батлагдсан тохиолдлыг 100 хувь эмнэлэгт хэвтүүлсэн. Ковидын тусламж, үйлчилгээг эрүүл мэндийн даатгалтай эсэхээс үл хамааран өгч байгаа. Халдвар авсан иргэнд жигд хүртээмжтэй тусламж үзүүлэх бүх бололцоог ханган ажиллаж байна.
-Цар тахлын нөхцөл байдал хүнд байхад Эрүүл мэндийн төвийн дарга нарыг өөрчилж байна гэсэн шүүмжлэл хэвлэлээр гараад байгаа. Үүнийг тайлбарлана уу?
-Цар тахлын үед мэргэшсэн багийг тогтвортой ажиллуулах, байнгын дэмжлэг, удирдлага, арга зүйгээр хангах тал дээр ЭМЯ, НЭМГ хамтран цаг наргүй ажиллаж байна. Цар тахлын үеийн хариу арга хэмжээний менежментэд ДЭМБ, олон улсын байгууллагуудаас эмчилгээний арга зүйн шинэчлэлүүдийг байнга хийдэг. Энэ дагуу сургалт явуулах, богино хугацаанд шинэчлэл хийх шаардлагууд байдаг. Бид ажлын байран дээрх архидалттай эвлэрэхгүй. Бусад асуудлыг цагдаагийн байгууллага шалгаж байна. Ажлын алдаа, дутагдал гаргасан нөхцөлд бид зайлшгүй арга хэмжээ авч байгаа. Энэ нь цаашид гарах эрсдэлүүдээс сэргийлнэ.
-Хотын захиргааг Яармаг руу нүүлгэх шийдвэрийг гаргасан. Тэнд байгаа эмнэлгийн үйл ажиллагааг хэрхэх вэ?
-Зургаадугаар сард эмнэлгийн яаралтай тусламж үзүүлэхээр тухайн төвийг нээсэн нь маш үр өгөөжтэй ажил болсон. Яармагт байрлах хотын захиргааны байранд байрлаж байгаа Түргэн тусламжийн төвийг Хан-Уул дүүргийн Нэгдсэн эмнэлэгт шилжүүлэх бэлтгэл ажлыг хангаж байна. Яаралтай түргэн тусламжийн төвд цаашид тогтвортой ажиллах орчин шаардлагатай. Тухайн төвийг Хан-Уул дүүргийн Нэгдсэн эмнэлэгт шилжүүлснээр ковидын дараа ч түргэн тусламжийн үйлчилгээг үзүүлэх бололцоотой болж байгаа юм.
-Вакцин хийлгэсэн хүмүүс халдвар авч байгааг хэрхэн тайлбарлах вэ?
-Дэлхий нийтэд коронавирусний эсрэг вакцинжуулалтыг өвчнөөс сэргийлэхээс илүү тухайн халдварын эрсдэлээс сэргийлэх, нас баралтыг бууруулах, өвдлөө гэхэд эмнэлэгт хэвтэхгүй байх, эмнэлэгт хэвтсэн тохиолдолд ор хоногийг багасгах зэрэг эрсдэлээс хамгаалж хийж байгаа. ЭМЯ-наас мэдээлж байгаагаар гуравдугаар тунд хамрагдсан иргэдийн 0.1 хувиас л халдвар илэрч байна. Гуравдугаар тун хийлгэсэн иргэдээс нас барсан мэдээлэл байхгүй.
-Коронавирусний альфа, дельта хувилбаруудад ижил эмчилгээ хийж байгаа юу. Эмчилгээний арга байхгүй байгаагаас нас баралт нэмэгдэж байна уу?
-Хөнгөн болон эмнэл зүйн шинж тэмдэг илэрч байгаа үед вирусийн эсрэг эмчилгээ хийх үү, дархлааны эсрэг эмчилгээ хийх үү гэдэг зөвлөмжүүдийг ЭМЯ болон мэргэжлийн байгууллагуудын салбар зөвлөлийн эрдэмтдийн удирдамж зааврууд гарсан. Эмнэлэгт хэвтсэн нөхцөлд вирусийн эмчилгээг зайлшгүй хийдэг. Вирусийн эсрэг болон бусад эмчилгээг дэмжиж байж эмчилгээний үр дүн гарч байгаа. Бусад оронтой харьцуулахад Монгол Улсын эмчилгээний үр дүн өндөр үзүүлэлттэй байгаа.
-Өрхийн эрүүл мэндийн төвүүдэд ямар зохицуулалт хийж байгаа вэ. 160 мянган төгрөгийн багц харилцан адилгүй байна. Жирэмсэн эх болон нярай хүүхдээс шинж тэмдэг илрэхэд тухайн Өрхийн эрүүл мэндийн төв нь түр оршин суугч учир үзлэг хийхгүй байна гэсэн?
-Өрхийн эрүүл мэндийн төвийн үйл ажиллагааг дэмжих, ачааллыг тэнцвэржүүлэх нь хамгийн чухал. Одоогийн байдлаар 31 мянга гаруй хүн Өрхийн эрүүл мэндийн төвд хянагдаж байна. Зарим Өрхийн эрүүл мэндийн төвд 70 гаруй, заримд нь 1000 хүн хянагдаж байгаа. Хүн амын нягтаршлаас хамааран Өрхийн эрүүл мэндийн төвүүд жигд биш ачаалалтай байгаа юм. Өрхийн эрүүл мэндийн төвд хянагдаж байгаа болон тусламж үйлчилгээ авч байгаа иргэдийг бид эрүүл мэндийн даатгалтай эсэх, Улаанбаатар хотын үндсэн болон түр оршин суугч эсэхээс үл хамааран жигд үйлчилгээ үзүүлж байна. Өнөөдрийн байдлаар нийслэлийн хэмжээнд 300-гаас дээш иргэн хянагдаж байгаа 60 хороо бий. Эдгээр хороонд нэмэлт баг ажиллуулах хуваарь гарган, сургалт хийсэн. Зарим хороодод нэмэлт хүч хуваарилсан. Өөрөөр хэлбэл, хянагдаж байгаа иргэдийн тоо 300-гаас дээш хүрвэл нэмэлт баг хуваарилах зохион байгуулалтыг хийж байгаа юм.
Үзэл бодол
Л.Гантөмөр: МАН шүүмжлэл сонсож мэддэггүй юм байна
Хэн нэгэн шүүмжилэхээр их адгадаг болсон. Ийм адгуу хүмүүстэй хамтарна гэдэг хэцүү. Шүүмжлэхгүйгээр Монголын төр явахгүй. Төрийн чих онгорхой байх ёстой. Ард түмнээ сонсдог байх ёстой. Тэр ард түмний дуу хоолой нь УИХ-ын гишүүд. МАН Бага хурлаараа гурван шалтгаанаар Ардчилсан намтай хамтрахгүй гэж ярьсан тухай би сонссон.
Түиймээс МАН-ынэнд тэндэх хулгай, луйврыг Хяналт, үнэлгээний Үндэсний хороо илрүүлээд байх юм байна.
Тиймээс энэ гурван үндэслэлээр АН-аас салах нь зүйтэй гэж гишүүд нь ярьсан байна лээ. Өөрөөр хэлбэл, МАН хяналтгүй засаглахыг хүсээд байгаа хэрэг” хэмээв.
Үзэл бодол
Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна
-Улсын хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар банк, санхүүгийн байгууллагатай зээлийн харилцаанд ороогүй насанд хүрсэн иргэн цөөн байгаа болов уу. Таны санаачлан, батлуулсан дээрх хуулийн өөрчлөлт иргэдийн энэ төрлийн харилцаанд ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
-Хамгийн эхэнд Зээлийн мэдээллийн сангийн “хар жагсаалт”-д нэг бүртгэгдчихвэл зургаан жил данслагддаг байдлыг халж байгааг тодотгож хэлмээр байна. Хүний амьдрал баялаг, зээл, зарим төрлийн төлбөрийг барагдуулахын зуур цаг хугацаа алдах гэх мэт бэрхшээлээс үүдэн доголдох тохиолдол гардаг даа. Тэгээд аль болох шуурхай шийдээд, зохицуулаад төлсөн ч “хар жагсаалт”-ад бичигдчихаж байгаа юм. Тэр мэдээлэл зургаан жил хадгалагдаж, Та хариуцлагагүй зээлдэгч болчихдог, энэ мэдээлэл зургаан жил Таны санхүүгийн харилцаанд нөлөөлнө. Үүнийг би хувьдаа “санхүүгийн ял” гэж тодорхойлоод байгаа.
Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль хэрэгжээд эхлэхээр дээрх шиг нөхцөл буюу нэг удаагийн доголдлоос нь үүдсэн зургаан жилийн санхүүгийн ял оноодог байдлыг халж, эсрэгээрээ онооны системд шилжих юм. Иргэн зээлийн харилцаандаа хариуцлагатай хандаад, тухай бүр нь төлбөрөө зохих ёсоор нь төлдөг бол оноо нь нэмэгдээд яваад байна. Оноо нь өндөр байхын хэрээр санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага, банк барьцаа хөрөнгийн шаардлагыг бууруулах, зээлийн хүү бага байх гэх зэргээр иргэнд илүү таатай нөхцөл, үйлчилгээ өгнө. Оноо нь тухайн иргэний биет бус санхүүгийн хөрөнгө болно. Жишээлбэл, зээл авахад хамгийн түрүүн барьцаа хөрөнгө шаарддаг. Тэгвэл энэ эрх зүйн өөрчлөлтөөр оноо нь барьцаа хөрөнгө болж болохоор нөхцөл бүрдэж байна. Аливаа банк, санхүүгийн байгууллага хариуцлагатай харилцагч буюу өндөр оноотой иргэнд үйлчилгээ үзүүлэхдээ нөхцөлөө хөнгөвчлөх, шуурхай үйлчлэх боломжтой болно. Нэгэнт хариуцлагатай төлбөрөө төлөөд явдаг харилцагч учраас аль болох асуудлыг шуурхай шийдээд явах сонирхол байна шүү дээ.
Тэгэхээр иргэн оноогоо өндөр болгох эсэхээ бас тооцож болж байна. Хариуцлагатай иргэнээ нэг ёсондоо урамшуулж байгаа гэж харж болох юм.
Баримт сөхөөд харвал малчны зээл, ипотекийн зээл, тэтгэврийн зээл нь хамгийн эрсдэлгүй, чанартай зээлүүд байдаг. Зээлдэгчид нь маш хариуцлагатай гэсэн үг. Хариуцлага алдахад нь “ял оноож” байгаа юм чинь, хариуцлагатай байсных нь төлөө хөнгөвчилсөн нөхцөлтэй, бага хүүтэй зээлийг шуурхай олгох зэргээр урамшуулж болно биз дээ. Үүний нөлөөгөөр зээлийн хүү ч буурах боломжтой, онооны системд шилжсэнээр суурь нөхцөл бүрдэж байгаа гэж харж байна. Тухайлбал, төслийг боловсруулах үед 28 улсын жишээг судалсан, зээлийн хүү нь 2-4 нэгж хувиар буурсан байдаг юм билээ. Америк 1989 онд, Солонгос, Энэтхэг 2000 оны эхээр, Вьетнам саяхан онооны системд шилжсэн. Ийнхүү шилжснээс хойш 2-3 жилийн дараа зээлийн хүү буурсан байна билээ.
Энгийнээр ойлгоход банк, санхүүгийн байгууллага харилцагчаа хялбархан тодорхойлдог учраас хариуцлагатай, найдвартай харилцагчдаа хугацаа урт, хүү бага, барьцаа хөрөнгө шаардахгүйгээр зохих ёсны зээл олгох гэх зэрэг сайн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг шуурхай үзүүлдэг болно.
Латин Америкийн улс орнууд онооны системд шилжихээс өмнө ажлын 10 хоног буюу хагас сар зээл шийдвэрлэдэг байснаа онооны систем рүү шилжсэнээр ердөө ажлын 8 цагт зээл шийддэг болсон байгаа юм. Цаашилбал, сайн харилцагчид бүтээгдэхүүн, үйчилгээгээ хүргэхийн тулд банк, санхүүгийн байгууллага дунд өрсөлдөөн бий болдог. Одоо бол банк, санхүүгийн байгууллага тус бүр харилцагчийн мэдээллээ хадгалж, тус бүрдээ сан бүрдүүлдэг, үүнийгээ хуваалцдаггүй. Та банкаа, санхүүгийн харилцагчаа солихоор бол нөгөө талдаа шинэ хэрэглэгч болно, хүлээж авч байгаа тал Таны санхүүгийн түүхийг мэдэхгүй учраас “эрсдэлтэй” гэж үздэг. Шинэ систем үйлчлээд эхлэхээр иргэний оноо бүх нөхцөлийг илэрхийлэх учраас ямар ч банк, санхүүгийн байгууллагад очсон зөвхөн өөрт тохирхох бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ авдаг болно. Банк, санхүүгийн байгууллагууд өрсөлдөөд эхлэхээр санхүүгийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ сайжрах нь ойлгомжтой. Хөгжсөн улс орнуудын боловсронгуй болсон, туршигдсан сайн туршлагыг Монголд нэвтрүүлж байгаа гэж ойлгож болно.
-Хууль хэзээнээс хэрэгжих эхлэх вэ?
-Улсын Их Хурал 5 дугаар сарын 16-ны өдөр Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийг баталсан. Ердийн журмаар гэхээр “Төрийн мэдээлэл” сэтгүүлд хэвлэгдээд ажлын 10 хоногийн дараа хэрэгжиж эхлэхээр тооцож үзвэл энэ оны 6 дугаар сарын 26-ны өдрөөс хэрэгжих юм байна.
-Тэгвэл зээлийн "муу түүх" иргэний санхүүгийн харилцаанд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй гэсэн үг үү?
-Хүний зээлийн мэдээллийг таван жил хадгалдаг олон улсын жишгийг хуульд тусгасан. Иргэн, төрийн болон хувийн өмчит хуулийн этгээдийн хооронд зээл, төлбөртэй холбогдон үүсэх мөнгөн төлбөрийн мэдээллийг агуулдаг “Зээлийн мэдээллийн сан” зөвхөн зээлийн "муу түүх"-буюу сөрөг мэдээллийг хадгалдаг байсныг өөрчилж байгаа хэрэг. Тус санд зээлдэгчийн сайн, муу бүх мэдээллийг таван жил хадгална. Юу сайжрах вэ гэхээр өмнө нь хугацаа алдаад ч болохнээ зээлээ төлсөн байхад л “хар жагсаалт”-ад ороод, тэр нь санхүүгийн харилцаанд нь зургаан жил сөрөг нөлөө үзүүлдэг байсныг халж байгаа юм. Одоо бол иргэн, зээлдэгч үүргээ хугацаандаа гүйцэтгэхгүй бол оноо буурна, харин нөхөөд төлчихвөл оноо нь өснө. Зээлийн мэдээллийн сангийн мэдээлэл нь амьд, хөдөлгөөнтэй, бодит болно.
Дээрх хуультай хамт тухайн иргэн буюу зээлдэгчээс шалтгаалахгүйгээр орлогод нь доголдол үүсвэл уян хатан хандах агуулга бүхий Улсын Их Хурлын тогтоол батлагдсан. Үер усны аюул учирч болно, цар тахлыг бид даваад гарлаа, тухайн иргэн аргагүй болоод эмнэлэгт хэвтээд, бизнес нь явахгүй зогсож ч болно. Амьдрал баян юм чинь янз бүрийн нөхцөл үүсэж, учирч, тохиох болохоор аль болох уян хатан байж, санхүүгийн харилцаа үүсгэгч талууд зохицож байх нь зүйтэй гэж хууль санаачлагчийн хувиар үзсэн. Гэхдээ татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс зээлдэг Хөгжлийн банк ч юм уу, Засгийн газрын тусгай сангаас авсан зээлийн харилцаанд энэ уян хатан нөхцөл үйлчлэхгүй байх ёстойг бас тогтоолд тусгасан. Татвар төлөгчдийн мөнгийг зээлж байгаа бол илүү хариуцлагатай, тооцоотой хандах ёстой гэсэн агуулгаар дээрх нөхцөлийг тодотгосон.
-Зээлийн харилцаанд иргэн янз бүрээр оролцдог. Шууд зээлэхээс гадна батлан даагчаар орсон байхад үндсэн зээлдэгч хариуцлага алдсан нь батлан даагчийн оноонд нөлөөлөх үү?
-Зээлийн батлан даалттай холбоотой харилцааг өөр хуулиар зохицуулна. Товчхондоо, Зээдийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар хүн санхүүгийн орчинд үнэ цэнээ өөрөө тогтоодог болж байгаа хэрэг. Хариуцлагатай байвал оноо өндөр байна. Оноо нь тухайн хүний талаар олон зүйлийг илэрхийлэх учраас биет бус санхүүгийн хөрөнгө болчихно. Өндөр оноотой бол банк, санхүүгийн салбарт Таны үнэ цэн өсөж, илүү таатай үйлчилгээ, сайн бүтээгдэхүүнийг тохирсон өртгөөр авах нөхцөл нь бүрдэнэ. Тиймээс оноогоо өндөр байлгах эсэхээ иргэн, зээлдэгч өөрөө удирдана. Ийм учраас зээл, төлбөрөө цаг хугацаандаа төлөөд байхад эрмэлзэл тухайн хүнд төрдөг байх нь л дээ.
-Улсын Их Хурлын даргын дэвшүүлсэн “Гурван төгөлдөршил” бодлогын хүрээнд хуулиас давсан журмуудыг цэгцлэх зорилт тавьсан. Тэгвэл Таны санаачлан, батлуулсан хуулийн дагуу Монголбанк журам батлах үүрэг хүлээж байна?
-Одоогийн байдлаар зээлийн мэдээллийн үйлчилгээ үзүүлэх тусгай зөвшөөрөлтэй хоёр компани байна. Эдгээр компани олон улсын жишиг платформ буюу онооны зам оруулаад ирчихсэн. Суурь нь байна, эрх зүйн орчин бүрдлээ. Одоо дүрмээ тохирох ёстой. Иймд Монголбанк холбогдох журам гаргах үүрэг хүлээж байгаа. Гэхдээ бүх талыг оролцуулж, хэлэлцүүлэг хийсний үндсэн дээр талуудын эрх ашгийг хангасан, манай нөхцөлд хамгийн оновчтой зохицуулалт гаргах ёстой гэдэг байр суурьтай байна. Монголбанк ч энэ шаардлагыг хангах бүрэн чадамжтай гэж харж байна. Бид шинэ зүйл зохиогоогүй, бусад улс орон удаан хугацаанд туршиж, сайжруулж ирсэн сайн жишгийг л Монголдоо нэвтрүүлэх ажил шүү дээ. Иргэн санхүүгийн сахилга баттай болно, системийн хэмжээнд чанаргүй зээл буурна гээд үр дүнг нь бүгд хүртэх ач холбогдолтой.
Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газар
Үзэл бодол
Х.Ганхуяг: Татварын багц хуулийн шинэчлэл нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжин, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлж, хамгаалж, баталгаажуулахад чиглэж байна
Татварын багц хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягаас татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар тодрууллаа.
-Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн онцлогийг танилцуулахгүй юу?
-УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан манай ажлын хэсэг УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо, Сангийн яам, Татварын ерөнхий газартай хамтран татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар олон удаагийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Нийтдээ 180 гаруй удаагийн хэлэлцүүлэгт 200 гаруй мянган иргэн, аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл оролцож татварын багц хуулийн шинэчлэлийг хэрхэн хийх талаарх саналаа ирүүлсэн. Татварын ерөнхий хууль, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль болон Хүн амын орлогын албан татварын тухай хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулиудад өөрчлөлт оруулах талаар иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн саналыг ажлын хэсгийн санал, дүгнэлтийн хамт Сангийн яаманд хүргүүлсэн.
Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд хувь хүний орлогын албан татварыг бууруулах, нийгмийн аль хэсэгт нь татварын хөнгөлөлтийг илүүтэй үзүүлэх талаар тодорхой тусгах, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх талаар зохих өөрчлөлт оруулж, татварын уян хатан тогтолцоог бүрдүүлэхийг чухалчиллаа. Өнөөдрийн байдлаар нэмэгдсэн өртгийн албан татварт нийгмийн салбарын 70 хувь нь хамрагдаж байна. Энэхүү албан татвараас чөлөөлөгддөг хөдөө аж ахуйн салбарыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварт хамруулдаг болгох эрх зүйн тогтолцоог бий болгох, иргэдийн сарын 500 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 100 хувиар, 800 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 50 хувиар, үүнээс давсан хэсэгт 20 хувиар тус тус хөнгөлж буцаан олгох зэрэг заалтуудыг тусгалаа.
-Аж ахуйн нэгжүүдэд татварын ямар хөнгөлөлт үзүүлэхээр төсөлд тусч байна вэ?
-Аж ахуйн нэгжийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд чиглүүлэв. Аж ахуйн нэгжүүдийг татвараа төлөөгүй бол дансыг нь бүхэлд нь хаачихдаг байдлыг өөрчлөх нь зүйтэй гэж үзсэн. Тухайн аж ахуйн нэгжид тодорхой хугацаа өгч татвараа нөхөн төлөх боломжийг бүрдүүлэх ёстой. Мөн зарим нэг төрлийн татвар эргээд иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг өрөнд оруулдаг. Жишээ нь гаалиар дөнгөж бараа бүтээгдэхүүн нь орж ирэнгүүт олон төрлийн татвар ногдуулдаг хатуу тогтолцоо байсан. Тэгвэл тухайн бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулсны дараа буюу үр ашиг нь буй болсон цагт татвар ногдуулах нь зөв юм. Эдгээр татварын хөнгөлөлтийг буй болгосноор төсөвт ойролцоогоор 4-4.5 их наяд төгрөгийн дарамт учирна. Өөрөөр хэлбэл, улсын төсөвт орж ирдэг байсан 4-4.5 их наяд төгрөгийг эргээд хувийн хэвшил рүү шилжүүлж байна гэсэн үг. Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөр бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж, ингэснээр иргэдийн худалдан авах чадвар сайжирч, эдийн засгийн эргэлт нэмэгдэнэ. Үндсэндээ бол татварын багц хуулийн шинэчлэлийн зорилго нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжихээс гадна өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, хамгаалах, баталгаажуулахад чиглэж байна гэсэн үг.
УИХ-ын Хэвлэл мэдээллийн газар
-
Улстөр нийгэм2025/02/13
Д.Амарбаясгалан: Хүний хөгжил нь төрийн бодлогын өмнө тавигдаж, хууль нь иргэний...
-
Улстөр нийгэм2023/09/08
Лаг дахин боловсруулах үйлдвэрийн ТЭЗҮ боловсруулах ажил эхэллээ
-
Шударга мэдээ2019/08/22
Улсын тусгай хамгаалалттай газрыг нэмэгдүүлнэ
-
Цаг үе2024/09/17
Нярай хүүхдээ хаясан хэргийг шүүхэд шилжүүллээ