Үзэл бодол
Б.Бямбадорж: Иргэд IV тунд идэвхтэй хамрагдаж байна
Короновируст халдварын омикрон хувилбар манай улсад бүртгэгдэж халдварын тоо шинэ оны дараагаас өсөж, эмнэлгүүдийн ачаалал эрс нэмэгдээд байна. Тиймээс иргэдийг дархлаажуулалтын IV тунд хамруулах ажлыг зохион байгуулж байгаа юм. Энэ талаар Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын дарга Б.Бямбадоржтой ярилцлаа.
-Шинээр бүртгэгдсэн омикрон хувилбараас шалтгаалан нийслэлд төдийгүй улсын хэмжээнд эрүүл мэндийн салбарын ачаалал эрс нэмэгдэж байна. Эмнэлгийн ачаалал хийгээд халдвараас сэргийлэх ажлын талаар мэдээлэл өгнө үү?
-Халдварт өвчинтэй тэмцэх хариу арга хэмжээнд хоёр зүйл маш чухал байдаг. Нэгдүгээрт өвөрмөц сэргийлэлт буюу дархлаажуулалт. Ковид-19-ийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх дархлаажуулалтыг Улаанбаатар хотын хэмжээнд 2021 оны хоёрдугаар сарын 23-ны өдрөөс эхлүүлсэн. Өнгөрч буй хугацаанд дархлаажуулалтыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлсэн бөгөөд өнөөдрийн байдлаар нийслэлчүүдийн 50.8 хувь нь III тунд хамрагдсан бол IV тунд 25881 хүн буюу 2.7 хувь нь хамрагдаад байна. Иргэдийг IV тунд хамруулах тухай Эрүүл мэндийн сайдын тушаал нэгдүгээр сарын 7-ны өдөр гарсан. Тушаал гарснаас хойших 10 хоногийн хугацаанд хүн амын 2.7 хувь нь вакцин хийлгэсэн гэхээр хүмүүс идэвхтэй хамрагдаж байна гэсэн үг. Вакцинд хамрагдсан иргэдийн хувьд хүн амын дунд үүсэх халдварын хүндрэл бага байна.
Хоёрдугаарт, онцлон дурдах гол зүйл бол халдварт өвчний үед иргэдийн хөдөлгөөнийг багасгах, иргэд хоорондын зай барих, халдвартай иргэнтэй харьцахгүй байх, халдвар авсан иргэд бусдад халдварлуулахгүй байхад анхаарах ёстой. Гэтэл шинэ жилийн үеэр энэхүү дэглэм алдагдсан. Тиймээс ч 2022 оны нэгдүгээр сарын хоёр дахь долоо хоног эхлэх үеэс халдварын тоо огцом нэмэгдсэн. Мөн халдвар авсан хүмүүсийн дотор коронавирусийн омикрон хувилбар оношлогдсон. Омикрон хувилбар нь өмнөх дэгдэлтийн бусад хэлбэрийн вирусээс халдварлуулах идэвх нь илүү өндөр. Дельта, альфа хувилбарын халдвар нь агаар дуслын замаар дамждаг байсан бол омикрон хувилбар бол аэрозоль байдлаар агаараар дамжиж байна. Тиймээс халдвар маш хурдтай тархаж байна. Сүүлийн хоёр долоо хоногийн байдлаар халдвар авч эмчлүүлж буй иргэдийн өвчлөлийн байдлыг ажигласан эмч нарын ажиглалтаар омикрон хувилбарын халдварт өртсөн иргэдийн өвчин зовуурь хөнгөн, хатгаа үүсэх нь бага, халдварын үе богино хугацаанд үйлчилж байгаа мэт боловч халдвар авч буй хүний тоог огцом нэмж, хууч өвчтэй, хатгаа болон уушгины үрэвсэл тусч байсан зэрэг хүмүүст хүндрэл учирч байна. Тэдгээр хүмүүс эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэхдээ ч ор хоног нь өмнөхөөс уртсах эрсдэл үүсэж байна.
-Коронавируст халдварын эсрэг вакцинжуулалтад иргэд сайн дурын үндсэн дээр хамрагдаж байгаа. Нэмэлт IV тунд зорилтот бүлгийн зарим иргэдийг эмнэлгийн заалтаар хамруулж өвчлөлөөс сэргийлэхээр шийдвэрлэсэн юм байна?
-Нэмэлт III тун болон IV тунд иргэд сайн дурын үндсэн дээр хамрагдаж байгаа. Гэсэн хэдий ч олон улсын хэмжээний судалгаа шинжилгээнээс харахад омикрон хувилбарын халдвар нь архаг хууч өвчтэй, уушгины хатгаа болон үрэвсэлт өвчин, эмгэгээр өвдөж байсан хүмүүст эрсдэлтэй тусч байгаа. Тиймээс тэдгээр иргэдийг эрсдэлээс сэргийлж IV тунд хамруулж байна. Эрүүл мэндийн сайдын тушаалд дурдсанчлан нэмэлт III тунд хамрагдсанаас хойш гурван сарын дараа, мөн ковидоор өвдсөнөөс хойш гурван сарын дараа IV тунг хийлгэх юм.
-Вакцинжуулалтын цэгүүд хаана байрлаж байгааг мэдэхгүй иргэд цөөнгүй байна. IV тун хийлгэх иргэд хаана хандах вэ?
-Сүүлийн улирал гаруйн хугацааны туршид вакцинжуулалтыг нийслэлийн бүх Өрхийн эрүүл мэндийн төвд хийж байгаа. Тухайн хорооны Иргэний танхим болон Өрхийн эрүүл мэндийн төвд дархлаажуулалт хийж байна. Мөн томоохон худалдааны төвүүдэд дархлаажуулалтын баг ажиллаж байгаа. Дүүрэг тус бүрд нэг худалдааны төвийг сонгон дархлаажуулалтын түр цэг нээсэн. Түүнчлэн 100-аас дээш ажилчидтай байгууллага захиалга өгч, байгууллага дээрээ вакцины нэмэлт тунд хамрагдаж болно.
-Шинэ хувилбарын халдвар хурдтай тархсанаас үүдэн Өрхийн эрүүл мэндийн төвүүд болон эмнэлгүүдийн ачаалал хэр нэмэгдэж байна вэ?
-Нийслэлийн эрүүл мэндийн салбарынхан маань ковидын халдварын хариу арга хэмжээнээс гадна нийслэлийн 1.6 сая хүн амд үндсэн тусламж үйлчилгээг үзүүлж байгаа. Тиймээс эмнэлгийн ажилтан албан хаагчдын ачаалал асар их байна. Энэ байдал нэг сар үргэлжлээгүй, бүтэн жил орчим үргэлжилж байгаагаас хүний нөөцийн хомсдолд орох, эмнэлгийн ажилтан албан хаагчид халшрах байдал ажиглагдаж байна. Хэдийгээр нэг давлагаанаас нөгөө давлагааны хооронд хүмүүсээ амраах, зарим нэг тоног төхөөрөмжийг сэлбэн шинэчлэх ажлыг хийж байгаа ч хүний нөөцийн хомсдол үргэлжилж байна. Өнгөрсөн долоо хоногийн баасан гаригт Эрүүл мэндийн сайдын тушаал гарч, 469 резидент эмч нарыг нийслэлийн иргэдийн тусламж үйлчилгээнд ажиллуулахаар өрх, дүүргийн эрүүл мэндийн төвд хуваарилсан боловч тэдний 60 хувь нь л ажиллаж байна. Үлдсэн 40 хувь нь огт ирэхгүй байна. Үүнээс болж төлөвлөсөн хэмжээний хөнгөлөлт тусламж эмнэлгүүдэд хүрч чадахгүйд хүрсэн. Халдварын тоо нэмэгдэх тусам нэмэлт баг гаргаж байгаа. Нийслэлийн хэмжээнд дархлаажуулалтын 160 багт 705 эмч, сувилагч ажиллаж байна. Ард иргэдийн захиалгаар үйлдвэр аж ахуйн газарт очихоор бол нэмэлт баг ажиллуулна. Өнөөдөр л гэхэд Ковидын амбулатори үзлэгийг 12 эмнэлэгт үдшийн 20:00 цаг хүртэл хийхээр шийдвэрлэсэн. Эдгээр эмнэлгүүд нь цээжний зураг /рентген/ авах боломжтой эмнэлгүүд юм.
-Ковидын халдвар авсан хүмүүс гэрээр хэд хоног эмчлүүлэх вэ, давтан өвдсөн хүмүүст эмнэлгийн бичиг өгөх үү, бага насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүд гэрээр ажиллах боломжтой юу гэсэн асуултыг иргэд их асуудаг. Үүнд ямар хариу өгөх вэ?
-Омикрон хувилбарын халдвараар өвдсөн тохиолдолд халдварын нууц хугацаа богино, хөнгөн хэлбэрээр өвдөж байгаа. Ийм нөхцөлд 3-5 хоногт шинж тэмдэг арилж, халдварлах эрсдэл ч мөн бага байна гэсэн үг. Гэхдээ энэ бол вакцины суурьтай хүмүүст ажиглагдаж байгаа шүү. Гэхдээ тухайн хүнийхээ биеийн онцлогоос хамаарч хүндэрч болзошгүй. Цөөн тохиолдолд уушгины хатгаа болж хүндэрч байна. Дийлэнх нь амьсгалын дээд замын өвчлөл хэлбэрээр илэрч байгаа. Тиймээс богино хугацаанд даван туулах боломжтой. Хөнгөн туссан хүмүүс, залуучууд маань Өрхийн эрүүл мэндийн төвийн эмч ажилтнууд болон 119 тоот утсаар зөвлөгөө авах, эмийн багцаа авч гэрээр эмчлэх боломжтой юм. Бага насны хүүхэдтэй хүмүүсийн хувьд тухайн байгууллага онцлогтоо тохируулан байгууллага дотроо шийдэх асуудал юм.
Эцэст нь халдвар авахгүйгээр өөрийгөө болон хайртай дотно хүмүүсээ хамгаалахад анхаарах нь хамгаас чухал байна. Дэлгүүр, зах худалдааны төвүүдээр явахгүй байх, олон хөлийн газар болон битүү орчинд удаан хугацаанд байх нь халдвар авах эрсдэлтэй гэдгийг сануулъя.
НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС
Үзэл бодол
Л.Гантөмөр: МАН шүүмжлэл сонсож мэддэггүй юм байна
Хэн нэгэн шүүмжилэхээр их адгадаг болсон. Ийм адгуу хүмүүстэй хамтарна гэдэг хэцүү. Шүүмжлэхгүйгээр Монголын төр явахгүй. Төрийн чих онгорхой байх ёстой. Ард түмнээ сонсдог байх ёстой. Тэр ард түмний дуу хоолой нь УИХ-ын гишүүд. МАН Бага хурлаараа гурван шалтгаанаар Ардчилсан намтай хамтрахгүй гэж ярьсан тухай би сонссон.
Түиймээс МАН-ынэнд тэндэх хулгай, луйврыг Хяналт, үнэлгээний Үндэсний хороо илрүүлээд байх юм байна.
Тиймээс энэ гурван үндэслэлээр АН-аас салах нь зүйтэй гэж гишүүд нь ярьсан байна лээ. Өөрөөр хэлбэл, МАН хяналтгүй засаглахыг хүсээд байгаа хэрэг” хэмээв.
Үзэл бодол
Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна
-Улсын хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар банк, санхүүгийн байгууллагатай зээлийн харилцаанд ороогүй насанд хүрсэн иргэн цөөн байгаа болов уу. Таны санаачлан, батлуулсан дээрх хуулийн өөрчлөлт иргэдийн энэ төрлийн харилцаанд ямар нөлөө үзүүлэх вэ?
-Хамгийн эхэнд Зээлийн мэдээллийн сангийн “хар жагсаалт”-д нэг бүртгэгдчихвэл зургаан жил данслагддаг байдлыг халж байгааг тодотгож хэлмээр байна. Хүний амьдрал баялаг, зээл, зарим төрлийн төлбөрийг барагдуулахын зуур цаг хугацаа алдах гэх мэт бэрхшээлээс үүдэн доголдох тохиолдол гардаг даа. Тэгээд аль болох шуурхай шийдээд, зохицуулаад төлсөн ч “хар жагсаалт”-ад бичигдчихаж байгаа юм. Тэр мэдээлэл зургаан жил хадгалагдаж, Та хариуцлагагүй зээлдэгч болчихдог, энэ мэдээлэл зургаан жил Таны санхүүгийн харилцаанд нөлөөлнө. Үүнийг би хувьдаа “санхүүгийн ял” гэж тодорхойлоод байгаа.
Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль хэрэгжээд эхлэхээр дээрх шиг нөхцөл буюу нэг удаагийн доголдлоос нь үүдсэн зургаан жилийн санхүүгийн ял оноодог байдлыг халж, эсрэгээрээ онооны системд шилжих юм. Иргэн зээлийн харилцаандаа хариуцлагатай хандаад, тухай бүр нь төлбөрөө зохих ёсоор нь төлдөг бол оноо нь нэмэгдээд яваад байна. Оноо нь өндөр байхын хэрээр санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага, банк барьцаа хөрөнгийн шаардлагыг бууруулах, зээлийн хүү бага байх гэх зэргээр иргэнд илүү таатай нөхцөл, үйлчилгээ өгнө. Оноо нь тухайн иргэний биет бус санхүүгийн хөрөнгө болно. Жишээлбэл, зээл авахад хамгийн түрүүн барьцаа хөрөнгө шаарддаг. Тэгвэл энэ эрх зүйн өөрчлөлтөөр оноо нь барьцаа хөрөнгө болж болохоор нөхцөл бүрдэж байна. Аливаа банк, санхүүгийн байгууллага хариуцлагатай харилцагч буюу өндөр оноотой иргэнд үйлчилгээ үзүүлэхдээ нөхцөлөө хөнгөвчлөх, шуурхай үйлчлэх боломжтой болно. Нэгэнт хариуцлагатай төлбөрөө төлөөд явдаг харилцагч учраас аль болох асуудлыг шуурхай шийдээд явах сонирхол байна шүү дээ.
Тэгэхээр иргэн оноогоо өндөр болгох эсэхээ бас тооцож болж байна. Хариуцлагатай иргэнээ нэг ёсондоо урамшуулж байгаа гэж харж болох юм.
Баримт сөхөөд харвал малчны зээл, ипотекийн зээл, тэтгэврийн зээл нь хамгийн эрсдэлгүй, чанартай зээлүүд байдаг. Зээлдэгчид нь маш хариуцлагатай гэсэн үг. Хариуцлага алдахад нь “ял оноож” байгаа юм чинь, хариуцлагатай байсных нь төлөө хөнгөвчилсөн нөхцөлтэй, бага хүүтэй зээлийг шуурхай олгох зэргээр урамшуулж болно биз дээ. Үүний нөлөөгөөр зээлийн хүү ч буурах боломжтой, онооны системд шилжсэнээр суурь нөхцөл бүрдэж байгаа гэж харж байна. Тухайлбал, төслийг боловсруулах үед 28 улсын жишээг судалсан, зээлийн хүү нь 2-4 нэгж хувиар буурсан байдаг юм билээ. Америк 1989 онд, Солонгос, Энэтхэг 2000 оны эхээр, Вьетнам саяхан онооны системд шилжсэн. Ийнхүү шилжснээс хойш 2-3 жилийн дараа зээлийн хүү буурсан байна билээ.
Энгийнээр ойлгоход банк, санхүүгийн байгууллага харилцагчаа хялбархан тодорхойлдог учраас хариуцлагатай, найдвартай харилцагчдаа хугацаа урт, хүү бага, барьцаа хөрөнгө шаардахгүйгээр зохих ёсны зээл олгох гэх зэрэг сайн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг шуурхай үзүүлдэг болно.
Латин Америкийн улс орнууд онооны системд шилжихээс өмнө ажлын 10 хоног буюу хагас сар зээл шийдвэрлэдэг байснаа онооны систем рүү шилжсэнээр ердөө ажлын 8 цагт зээл шийддэг болсон байгаа юм. Цаашилбал, сайн харилцагчид бүтээгдэхүүн, үйчилгээгээ хүргэхийн тулд банк, санхүүгийн байгууллага дунд өрсөлдөөн бий болдог. Одоо бол банк, санхүүгийн байгууллага тус бүр харилцагчийн мэдээллээ хадгалж, тус бүрдээ сан бүрдүүлдэг, үүнийгээ хуваалцдаггүй. Та банкаа, санхүүгийн харилцагчаа солихоор бол нөгөө талдаа шинэ хэрэглэгч болно, хүлээж авч байгаа тал Таны санхүүгийн түүхийг мэдэхгүй учраас “эрсдэлтэй” гэж үздэг. Шинэ систем үйлчлээд эхлэхээр иргэний оноо бүх нөхцөлийг илэрхийлэх учраас ямар ч банк, санхүүгийн байгууллагад очсон зөвхөн өөрт тохирхох бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ авдаг болно. Банк, санхүүгийн байгууллагууд өрсөлдөөд эхлэхээр санхүүгийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ сайжрах нь ойлгомжтой. Хөгжсөн улс орнуудын боловсронгуй болсон, туршигдсан сайн туршлагыг Монголд нэвтрүүлж байгаа гэж ойлгож болно.
-Хууль хэзээнээс хэрэгжих эхлэх вэ?
-Улсын Их Хурал 5 дугаар сарын 16-ны өдөр Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийг баталсан. Ердийн журмаар гэхээр “Төрийн мэдээлэл” сэтгүүлд хэвлэгдээд ажлын 10 хоногийн дараа хэрэгжиж эхлэхээр тооцож үзвэл энэ оны 6 дугаар сарын 26-ны өдрөөс хэрэгжих юм байна.
-Тэгвэл зээлийн "муу түүх" иргэний санхүүгийн харилцаанд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй гэсэн үг үү?
-Хүний зээлийн мэдээллийг таван жил хадгалдаг олон улсын жишгийг хуульд тусгасан. Иргэн, төрийн болон хувийн өмчит хуулийн этгээдийн хооронд зээл, төлбөртэй холбогдон үүсэх мөнгөн төлбөрийн мэдээллийг агуулдаг “Зээлийн мэдээллийн сан” зөвхөн зээлийн "муу түүх"-буюу сөрөг мэдээллийг хадгалдаг байсныг өөрчилж байгаа хэрэг. Тус санд зээлдэгчийн сайн, муу бүх мэдээллийг таван жил хадгална. Юу сайжрах вэ гэхээр өмнө нь хугацаа алдаад ч болохнээ зээлээ төлсөн байхад л “хар жагсаалт”-ад ороод, тэр нь санхүүгийн харилцаанд нь зургаан жил сөрөг нөлөө үзүүлдэг байсныг халж байгаа юм. Одоо бол иргэн, зээлдэгч үүргээ хугацаандаа гүйцэтгэхгүй бол оноо буурна, харин нөхөөд төлчихвөл оноо нь өснө. Зээлийн мэдээллийн сангийн мэдээлэл нь амьд, хөдөлгөөнтэй, бодит болно.
Дээрх хуультай хамт тухайн иргэн буюу зээлдэгчээс шалтгаалахгүйгээр орлогод нь доголдол үүсвэл уян хатан хандах агуулга бүхий Улсын Их Хурлын тогтоол батлагдсан. Үер усны аюул учирч болно, цар тахлыг бид даваад гарлаа, тухайн иргэн аргагүй болоод эмнэлэгт хэвтээд, бизнес нь явахгүй зогсож ч болно. Амьдрал баян юм чинь янз бүрийн нөхцөл үүсэж, учирч, тохиох болохоор аль болох уян хатан байж, санхүүгийн харилцаа үүсгэгч талууд зохицож байх нь зүйтэй гэж хууль санаачлагчийн хувиар үзсэн. Гэхдээ татвар төлөгчдийн мөнгөнөөс зээлдэг Хөгжлийн банк ч юм уу, Засгийн газрын тусгай сангаас авсан зээлийн харилцаанд энэ уян хатан нөхцөл үйлчлэхгүй байх ёстойг бас тогтоолд тусгасан. Татвар төлөгчдийн мөнгийг зээлж байгаа бол илүү хариуцлагатай, тооцоотой хандах ёстой гэсэн агуулгаар дээрх нөхцөлийг тодотгосон.
-Зээлийн харилцаанд иргэн янз бүрээр оролцдог. Шууд зээлэхээс гадна батлан даагчаар орсон байхад үндсэн зээлдэгч хариуцлага алдсан нь батлан даагчийн оноонд нөлөөлөх үү?
-Зээлийн батлан даалттай холбоотой харилцааг өөр хуулиар зохицуулна. Товчхондоо, Зээдийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар хүн санхүүгийн орчинд үнэ цэнээ өөрөө тогтоодог болж байгаа хэрэг. Хариуцлагатай байвал оноо өндөр байна. Оноо нь тухайн хүний талаар олон зүйлийг илэрхийлэх учраас биет бус санхүүгийн хөрөнгө болчихно. Өндөр оноотой бол банк, санхүүгийн салбарт Таны үнэ цэн өсөж, илүү таатай үйлчилгээ, сайн бүтээгдэхүүнийг тохирсон өртгөөр авах нөхцөл нь бүрдэнэ. Тиймээс оноогоо өндөр байлгах эсэхээ иргэн, зээлдэгч өөрөө удирдана. Ийм учраас зээл, төлбөрөө цаг хугацаандаа төлөөд байхад эрмэлзэл тухайн хүнд төрдөг байх нь л дээ.
-Улсын Их Хурлын даргын дэвшүүлсэн “Гурван төгөлдөршил” бодлогын хүрээнд хуулиас давсан журмуудыг цэгцлэх зорилт тавьсан. Тэгвэл Таны санаачлан, батлуулсан хуулийн дагуу Монголбанк журам батлах үүрэг хүлээж байна?
-Одоогийн байдлаар зээлийн мэдээллийн үйлчилгээ үзүүлэх тусгай зөвшөөрөлтэй хоёр компани байна. Эдгээр компани олон улсын жишиг платформ буюу онооны зам оруулаад ирчихсэн. Суурь нь байна, эрх зүйн орчин бүрдлээ. Одоо дүрмээ тохирох ёстой. Иймд Монголбанк холбогдох журам гаргах үүрэг хүлээж байгаа. Гэхдээ бүх талыг оролцуулж, хэлэлцүүлэг хийсний үндсэн дээр талуудын эрх ашгийг хангасан, манай нөхцөлд хамгийн оновчтой зохицуулалт гаргах ёстой гэдэг байр суурьтай байна. Монголбанк ч энэ шаардлагыг хангах бүрэн чадамжтай гэж харж байна. Бид шинэ зүйл зохиогоогүй, бусад улс орон удаан хугацаанд туршиж, сайжруулж ирсэн сайн жишгийг л Монголдоо нэвтрүүлэх ажил шүү дээ. Иргэн санхүүгийн сахилга баттай болно, системийн хэмжээнд чанаргүй зээл буурна гээд үр дүнг нь бүгд хүртэх ач холбогдолтой.
Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газар
Үзэл бодол
Х.Ганхуяг: Татварын багц хуулийн шинэчлэл нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжин, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлж, хамгаалж, баталгаажуулахад чиглэж байна
Татварын багц хуулийн хэрэгжилттэй танилцаж санал, дүгнэлт гаргах, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн ахлагч, УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягаас татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар тодрууллаа.
-Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн онцлогийг танилцуулахгүй юу?
-УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан манай ажлын хэсэг УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо, Сангийн яам, Татварын ерөнхий газартай хамтран татварын багц хуулийн шинэчлэлийн талаар олон удаагийн хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан. Нийтдээ 180 гаруй удаагийн хэлэлцүүлэгт 200 гаруй мянган иргэн, аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл оролцож татварын багц хуулийн шинэчлэлийг хэрхэн хийх талаарх саналаа ирүүлсэн. Татварын ерөнхий хууль, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хууль болон Хүн амын орлогын албан татварын тухай хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулиудад өөрчлөлт оруулах талаар иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн саналыг ажлын хэсгийн санал, дүгнэлтийн хамт Сангийн яаманд хүргүүлсэн.
Татварын багц хуулийн шинэчлэлийн хүрээнд хувь хүний орлогын албан татварыг бууруулах, нийгмийн аль хэсэгт нь татварын хөнгөлөлтийг илүүтэй үзүүлэх талаар тодорхой тусгах, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх талаар зохих өөрчлөлт оруулж, татварын уян хатан тогтолцоог бүрдүүлэхийг чухалчиллаа. Өнөөдрийн байдлаар нэмэгдсэн өртгийн албан татварт нийгмийн салбарын 70 хувь нь хамрагдаж байна. Энэхүү албан татвараас чөлөөлөгддөг хөдөө аж ахуйн салбарыг нэмэгдсэн өртгийн албан татварт хамруулдаг болгох эрх зүйн тогтолцоог бий болгох, иргэдийн сарын 500 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 100 хувиар, 800 мянган төгрөг хүртэлх худалдан авалтад төлсөн НӨАТ-ыг 50 хувиар, үүнээс давсан хэсэгт 20 хувиар тус тус хөнгөлж буцаан олгох зэрэг заалтуудыг тусгалаа.
-Аж ахуйн нэгжүүдэд татварын ямар хөнгөлөлт үзүүлэхээр төсөлд тусч байна вэ?
-Аж ахуйн нэгжийн албан татварын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжихэд чиглүүлэв. Аж ахуйн нэгжүүдийг татвараа төлөөгүй бол дансыг нь бүхэлд нь хаачихдаг байдлыг өөрчлөх нь зүйтэй гэж үзсэн. Тухайн аж ахуйн нэгжид тодорхой хугацаа өгч татвараа нөхөн төлөх боломжийг бүрдүүлэх ёстой. Мөн зарим нэг төрлийн татвар эргээд иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг өрөнд оруулдаг. Жишээ нь гаалиар дөнгөж бараа бүтээгдэхүүн нь орж ирэнгүүт олон төрлийн татвар ногдуулдаг хатуу тогтолцоо байсан. Тэгвэл тухайн бараа, бүтээгдэхүүнийг борлуулсны дараа буюу үр ашиг нь буй болсон цагт татвар ногдуулах нь зөв юм. Эдгээр татварын хөнгөлөлтийг буй болгосноор төсөвт ойролцоогоор 4-4.5 их наяд төгрөгийн дарамт учирна. Өөрөөр хэлбэл, улсын төсөвт орж ирдэг байсан 4-4.5 их наяд төгрөгийг эргээд хувийн хэвшил рүү шилжүүлж байна гэсэн үг. Татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөр бизнес эрхлэгчдийг дэмжиж, ингэснээр иргэдийн худалдан авах чадвар сайжирч, эдийн засгийн эргэлт нэмэгдэнэ. Үндсэндээ бол татварын багц хуулийн шинэчлэлийн зорилго нь бизнес эрхлэгчдийг дэмжихээс гадна өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх, хамгаалах, баталгаажуулахад чиглэж байна гэсэн үг.
УИХ-ын Хэвлэл мэдээллийн газар
