Үзэл бодол
Д.Гантулга: Хөвсгөл нуурт 12-16 метрийн гүнд 35 цагийн шумбалт хийж, түүхийг бүтээлцсэндээ баяртай байдаг
Оролцож байгаа аврах ажиллагаа бүртээ сэтгэлээ шингээж, өөрийгөө бүрэн дайчилж чаддаг чадварлаг хэрнээ даруухан түүнтэй ярилцах завшаан энэ удаад тохиолоо.
Нутаг, орныхоо онцлогийг дагаад жилийн дөрвөн улирлыг үл харгалзан гол, усны томоохон дуудлагаар үүрэг гүйцэтгэн, үеийнхнээ үлгэрлэн манлайлж, дүү нартаа багшла, аврагчийн эрдмийг өвлүүлж байгаа түүнийг ахлах ахлагч Батхуягийн Гантулга гэдэг. Тэрбээр Хөвсгөл аймгийн Онцгой байдлын газрын Эрэн хайх, аврах салбарын усчин аврагчаар ажиллаж байна.
-Бүх зүйл цаг хугацаатай гэдэг. Тантай ярилцах юмсан гэсэн бодол тээгээд зургаан жил өнгөрсөн байна. Энэ өдөр ажил, амьдралын тухай хүүрнэх болсондоо талархалтай байна?
-Баярлалаа. Юуны өмнө “Онцгой мэдээ” сониноороо дамжуулан эх орныхоо өнцөг булан бүрт үүрэг гүйцэтгэж байгаа мөрдэс нэгтнүүдийнхээ амрыг эрье. Хөвсгөл аймгийн Баянзүрх суманд төрсөн. Эцэг эхээс дөрвүүлээ. Айлын хоёрдахь хүү. Баянзүрх сумандаа өсөж, арван жилийн сургуулиа төгссөн. 2011-2012 онд Увс аймгийн Хилийн цэргийн 0311 дүгээр ангид хугацаат цэргийн алба хаасан. Ингээд 2013 онд зарлагдсан ажлын байрны дагуу шалгалтад өгөөд тэнцэж, ХИС-ийн /тухайн үеийн Хууль сахиулахын их сургууль/ Ахлагчийн курст суралцаад аймгийн Онцгой байдлын хэлтэст аврагч-гал сөнөөгчөөр томилогдсноор энэ сайхан албандаа үүрэг гүйцэтгэж эхэлсэн. Гэхдээ Эрэн хайх, аврах салбарынхаа усчин-аврагчдаа хараад усанд шумбаж, усны гүнд ажиллахсан гэсэн хүсэлдээ хөтлөгдөх болсноор жил гаруй ажиллаад аврагч-усчин болох хүсэлт гаргаж, 2004 оноос хойш өнөөг хүртэл мөрөөдлийнхөө ажлыг хийж байна.
-Мэргэжил эзэмшлээ гээд шууд чадварлаг болдоггүй шүү дээ. Өөрийн гар бие, сэтгэл зүрхээ зориулах, удирдлага, хамт олны өгсөн заавар, зөвлөгөө, алдсан алдаа бүхэн мэргэшихэд нөлөөлдөг гэж ойлгодог. Таны хувьд би аврагч болжээ гэсэн мэдрэмжийг хэзээ авч байв?
-“Сүхбаатар” ажиллагааны үеэр таны зүгээр суух дургүй, ажилч, хичээнгүй, болохгүй байсан ч болгохын төлөө мэрийдэг зан чанарыг тань хараад бахархаж л байлаа?
-Бүх л дуудлага аврагч хүнээс тэсвэр хатуужил шаарддаг. Тэр бүхэнд шантраад хойш суугаад байх дургүй. Би өөрөө бусдадаа зөв үлгэрлэх манлайлагч байх ёстой гэсэн зарчмыг үргэлж баримталдаг. Чи чадахгүй бол хэн чадах билээ гээд л зүтгэдэг дээ. Мөн хаана тэмцээн, уралдаан байна тэнд л явж байхыг эрмэлздэг. Аймаг, орон нутагт зохион байгуулагдаж байгаа тэмцээн, уралдаанд албаа төлөөлж оролцдог. Хөвсгөл цэргийн хүрээний “Марш тактик тусгай бэлтгэл”-ийн аварга тасаг шалгаруулах тэмцээнд 2013, 2014, 2015, 2016 онуудад алт, мөнгөн медаль, “Хөвсгөл марафон 2019” тэмцээнд 26-31 насны ангилалд оролцож тэргүүн байрыг эзэлсэн.
-Та бүхнийг усан дээр, усны гүнд гээд өөр, өөр мэдрэмжийг мэдэрдэг азтай хүмүүс ч гэж тодорхойлох нь бий. Ажлын онцлог юм даа?
-Нэг талаараа усны мандалд, гүнд ажиллах үнэхээр сонирхолтой. Нөгөө талдаа эрсдэл өндөртэй. Өдөр, шөнө, өвөл, зуныг үл ялган үүрэг гүйцэтгэх л ёстой шүү дээ. Дэлхийд цэнгэгээрээ хоёрт ордог, гүн цэнхэр “Хөвсгөл” нуурт шумбалт хийдэг аврагч гэдгээрээ бахархах дуртай.
-Энэ магадгүй таныг илэрхийлэх нэгэн ертөнц ч байж болох юм…?
-Онцгой гэх тодотгол миний ертөнц. Өргөн уудам газар нутагтай, амар амгалан Монгол орондоо эзэн нь болж төрсөндөө мөн эх орноо нэр төртэй хамгаалах үйлсэд оролцож яваадаа үргэлж бахархаж явдаг. Энхийг дэмжих ажиллагаанд үүрэг гүйцэтгэж байхдаа илүү их ойлгосон доо. Тэсвэр хатуужил, ачаалал даах чадварт суралцаж, үр хүүхдүүддээ үлгэр жишээ хүндлэгдэж явахын төлөө хичээж л явна даа.
–Энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцож байхдаа гэнэтийн бүлэглэлийн халдлагыг зогсоож, эх орныхоо болоод албаныхаа нэрийг өндөрт гаргаад ирсэн. Тухайн үед “Аврагч танд баярлалаа” гэдэг нийтлэлүүд ч сонин хэвлэлээр гарч, олон залууст энхийг дэмжих ажиллагаанд оролцох боломжийг нээсэн гэж хардаг?
-2017-2018 онд НҮБ-ын мандаттай энхийг сахиулах ажиллагаанд Мотобуудлагын VII ээлжийн баталионд үүрэг гүйцэтгэсэн. Иргэний дайнтай улс учир үе, үе зөрчил их гардаг. 2017 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрөөс 15-нд шилжих шөнө Бентью хот дахь Дотоодын дүрвэгсдийн хуаранг хамгаалах харуулын цэгт үүрэг гүйцэтгэж байхад хариуцаж байсан хэсгээр зэвсэгт халдлага болсон. Тус халдлагыг төв рүү яаралтай мэдэгдэж, үүссэн үймээн самууныг даруй зогсоох арга хэмжээг оновчтой авч ажилласан. 2018 онд НҮБ-ын мандатад заагдсан албан үүргээ үлгэр жишээчээр биелүүлсэн гэж НҮБ-ын медалиар шагнагдсан.
-Богино хугацаанд шийдвэр гаргаж, хариу үйлдэл үзүүлж чаддаг аврагч хүний онцлог хаана ч тодрох юм даа..?
-Сахилга, ёс зүйн зохион байгуулалттай, байнгын бэлтгэл, бэлэн байдалд ажилладаг онцлогтой алба. Зарим найзууд маань ажлыг маань ойлгохгүй. Байнгын л ажилтай гэх мэтээр муу нэр зүүх тохиолдол зөндөө л байдаг. Надад ч ганцхан биш байх. Энэ албанд үүрэг гүйцэтгэж байгаа хүн бүрт л тулгардаг асуудал гэж боддог. Гэхдээ хүн, ардынхаа аюулгүй байдлыг хангах үүрэг маань миний ажлыг илүү ихээр бусдад ойлгуулах үндэс болдог. Тийм ч учраас энэ албандаа ажиллах дуртай.
-Ажлыг нь дэмждэг, ойлгодог гэр бүлтэй байхад юунд ч шантрах зориг байдаггүй юм шиг санагддаг?
-Миний арыг дааж, гэр бүлийн бүх л асуудлыг зохицуулан цаг наргүй ажлыг минь ойлгодог гэр бүлийнхэндээ маш их хайртай. Миний ханийг Бямбацогтын Билэгжаргал гэдэг. Мөрөн сумын ерөнхий боловсролын “Авьяас” сургуульд бага ангийн багшаар ажилладаг. Ханьтайгаа 2014 онд гэр болж, хүү, охинтой болсон. Хүү маань гуравдугаар ангид, охин маань нэгдүгээр ангид суралцаж байна.
-Өөрийгөө олоход, танихад тань хамгийн их нөлөөлдөг зүйл юу вэ?
Ажил албандаа үүрэг гүйцэтгэхэд байнга заавар зөвлөгөө өгч хамт ажилладаг аврагч ах нар болон мөр зэрэгцэн ажилладаг хамт олоноосоо үлгэр дуурайлал авдаг. Хүн болгонд сайн зан чанар байдаг түүнээс суралцахыг их хичээдэг. Мөн дүү нартаа мэддэг, чаддаг бүх зүйлээрээ туслахыг хичээж явдаг.
-Ингэхэд залуу үеэ хэрхэн бэлтгэж байна?
-Өөрийн мэдэж олж авсан туршлага, мэргэжлийн онцлогоо таниулан зааж сургаж ажиллаж байна. Тухайлбал, Завхан аймгийн Онцгой байдлын газраас “Улаагчны хар нуур”-т зохион байгуулсан уснаас эрэн хайх, аврах ажиллагааны дадлага сургуульд зааварлагч багшаар ажиллаж, 21 албан хаагчийг гүний шумбалтын анхан шатны мэдлэгтэй болгосон. Мөн ОХУ-тай хамтарсан дадлага сургуулийн үеэр Архангай, Орхон, Дархан, Сэлэнгэ болон Хөвсгөл аймагт шинээр томилогдсон алба хаагчдад гүний шумбалтын тактик, усан доор аюулгүй байдлаа хангаж аврах ажиллагааг зохион байгуулах зааварчилгааг 15-20 метрийн гүнд зааж, сургасан.
–Бидний яриа энд хүрээд өндөрлөж байна. Сэтгэлийн зүтгэлтэй хүнийг амьдрал үргэлж шагнадаг гэдэг. Сайхан яриа өрнүүлэх боломж олгосонд баярлалаа?
Хүн бүрт хүрэх оргил гэж байдаг шүү дээ. Түүндээ хүрэхийн тулд өдөр бүр бага багаар урагш алхах хэрэгтэй гэж бодож, хичээж явна даа. Мөр зэрэгцэн ажилладаг Онцгойчуудаа бусдын төлөө зүтгэж, зүрх сэтгэлээ зориулж байгаа баатарлаг үйлстэнгүүд гэж боддог. Онцгой албанд үүрэг гүйцэтгэснээр цэргийн хүн болох мөрөөдөл биелж, амьдралд маань олон эерэг өөрчлөлтүүд бий болсон. Онцгой байдлын газрын удирдлага, хамт олондоо дахин, дахин талархал илэрхийлье.
Эх сурвалж: “Онцгой мэдээ” сонин
Үзэл бодол
Л.Оюун-Эрдэнэ: “Эгийн голын УЦС” төслийг богино хугацаанд эхлүүлэхийн төлөө Засгийн газар ажиллана
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын Хантай багийн нутаг Эг, Сэлэнгийн бэлчирт байрлах “Эгийн голын усан цахилгаан станц” төслийн талбайд ажиллалаа.
Тус төсөл нь Засгийн газрын хэрэгжүүлэх 14 мега төслийн тавдугаарт эрэмбэлэгдсэн импортын эрчим хүчийг багасгах, Төвийн бүсийн өсөн нэмэгдэж буй эрчим хүчний хэрэглээг хангах чухал ач холбогдолтой төсөл юм.
Эрчим хүчний яам болон Монгол-Оросын хамтарсан экспертийн ажлын хэсгээс төслийн явц, цаашид анхаарах асуудлын талаар танилцууллаа. Уг төсөл Байгал нуурын биологийн олон янз байдал, дэлхий цэвэр усны нөөцөд сөрөг нөлөө үзүүлж магадгүй гэсэн шалтгаанаар олон жил гацсан.
“Дэлхийн өвийн хороо, ОУБХХ-ноос “Эгийн голын УЦС төслийг дангаар хэрэгжүүлэх нь Сэлэнгэ мөрөн, Байгал нуурын экосистемд мэдэгдэхүйц нөлөөлөл үзүүлэхгүй” болохыг тэмдэглэжээ. Гэхдээ төслийн байгаль орчин, нийгмийн нөлөөллийн үнэлгээг ЮНЕСКО-ийн аргачлал болон олон улсын стандартын дагуу боловсруулах чиглэл өгсөн байна.
Энэ хүрээнд 2025-2026 онд Эгийн голын УЦС-ын Сэлэнгэ мөрний сав газрын экосистемд үзүүлэх өөрчлөлтийг тодорхойлох судалгаа, байгаль орчин, нийгмийн нөлөөллийн үнэлгээ, УЦС-ын туслах боомт болон үндсэн ТЭЗҮ-ийн нэмэлт судалгаа хийж, төслийн бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх бэлтгэл ажлыг хангана. Монгол-Оросын Экспертийн ажлын хэсэг 2026 оны эхний хагаст багтаан эцсийн дүгнэлт гаргахаар тохиролцжээ. Салбарын сайд нар төслийг хэрэгжүүлэхэд анхаарч байгаа бөгөөд судалгааны ажлуудад шаардлагатай санхүүжилтийг тухай бүр шийдвэрлэн ажиллахаа илэрхийлсэн юм.
Төслийн нөлөөллийн бүс дэх иргэд буюу Хантай, Баянгол багийн иргэд энэхүү төслийг ажил хэрэг болохыг 35 жил хүлээсэн, бүрэн дүүрэн дэмжиж байгаа, уг төслийг урагшлуулахын тулд төлөө ажиллаж Ерөнхий сайдад талархал илэрхийлээд, Засгийн газрын бодлого, шийдвэрийг дэмжихээ хэлж байлаа.
Мөн иргэд энэ уулзалтын үеэр өөрсдийн санаачилсан орон нутгийн хөгжлийг дэмжих, байгалийн аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх “Хантай” цогцолборын төслөө Ерөнхий сайд танилцууллаа.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Хойд бүсийн анхдугаар зөвлөгөөнд оролцогчид санал нэгтэйгээр Эгийн голын УЦС төслийг бүс нутагтаа хэрэгтэй, нэн яаралтай хэрэгжүүлэх ажлын нэгдүгээрт эрэмбэлснийг дурдаад улс орны эдийн засагт ач холбогдолтой мега төслийг нэгдсэн ойлголтоор дэмжиж байгаа нутгийн иргэдэд талархал илэрхийлэв. Эгийн голын УЦС-ын төслийг богино хугацаанд эхлүүлэхийн төлөө Засгийн газар бүхий л хүчээ дайчлан ажиллана гэлээ.
Үзэл бодол
Я.Чулуунхүү: Эзэнгүй нохой, муурыг барьж, иргэдийн аюулгүй орчинд амьдрах орчныг бүрдүүлж байна
Нийслэлийн иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилгоор эзэнгүй нохой, муур, мал амьтныг барьж, асрамжлах газарт байрлуулах ажлыг дөрөвдүгээр сарын 24-28-ны өдрүүдэд зохион байгуулж байна. Энэ талаар УБЗАА-ны Захиргаа, санхүүгийн удирдлагын газрын дарга Н.Отгонбаяраас тодрууллаа.
Тэрбээр “2025 онд НЗДТГ болон Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албанд эзэнгүй нохой, мууртай холбоотой гомдол олноороо ирсэн. Тиймээс нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар эзэнгүй нохой, муурыг эзэнжүүлэх, түр асрах байранд хүргэх, анхан шатны вакцин хийх, туулга өгөх, үржлийг хязгаарлах үйлчилгээ үзүүлж байна. Нохой, муур барих ажилд нийслэлийн зургаан дүүргийн онцгой, цагдаагийн албан хаагчид болон УБЗАА, нийслэлээс холбогдох албаныхан 1000 гаруй хүн ажиллаж байна. Энэ удаагийн байршил СХД-ийн 20 дугаар хорооноос эхэлж, Туулын бургаснаас хойш самнах ажиллагаа явуулж байна” гэлээ.
Сонгинохайрхан дүүргийн 20 дугаар хорооны Засаг дарга Я.Чулуунхүү “Нийслэлийн Засаг даргын захирамжаар нохой, муур барих, эзэнжүүлэх арга хэмжээ 20 дугаар хороонд хоёр дахь өдрөө үргэлжилж байна. Манай хороо гэр хороолол, байшин хороолол, үйлдвэрлэлийн бүс ихтэй. Үйлдвэрлэлийн бүсэд эзэнгүй нохой, муур олон байдаг. Бага насны хүүхдүүдийг хичээл сургуульдаа явахад айлгадаг. Тиймээс нохой, муур барих ажил иргэдийн аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх чухал ач холбогдолтой” гэв.
Үзэл бодол
Ц.Төрхүү: Үсний сэв, хоолны тос, арьс ширний үйлдвэрийн хаягдлаас үүдэлтэй лагийн хэмжээ хэрээс хэтэрсэн
НИТХ-ын дарга А.Баяр, НИТХ-ын МАН-ын бүлгийн дарга Д.Ихбаяр, АН-ын бүлгийн дарга Т.Батцогт, Төлөөлөгч Б.Золзаяа, Э.Хулан, Э.Одонтуяа нар УСУГ-т ажиллалаа. Өдгөө 66 жилийн, 1900 гаруй ажилчинтай тус байгууллагын жаргал, зовлон нийслэлчүүдэд шууд хамаатай.
Ундны ус хангамж, ариутгах татуургын үйлчилгээ, Улаанбаатар хотын цэвэр, бохир усны шугам сүлжээний засвар үйлчилгээ, усны ухаалаг хэрэглээ, цэвэрлэх байгууламжийн хэвийн, найдвартай ажиллагаа, Улаанбаатар хотын ус хангамжийн сүлжээг хянах, удирдах зэрэг асуудлыг хариуцан шийдвэрлэдэг УСУГ-ын үйл ажиллагаа, тулгамдсан асуудал, ирээдүйн зорилтыг онцлон Ц.Төрхүү дарга мэдээлэл өгч, танилцууллаа.
Тэрбээр, “Үсний сэв, хоолны тос, арьс ширний үйлдвэрийн хаягдал, ахуйн болон аюултай хог хаягдлаас болж лагийн хэмжээ хэрээс хэтэрсэн. Энэ бол аюул. Манай тулгамдсан асуудал. Яагаад бэрхшээл вэ гэхээр, Улаанбаатарын хэмжээнд долоон цэвэрлэх байгууламж үйл ажиллагаа явуулж байна. Бид ганц Төв цэвэрлэх байгууламжийг л чухалчлаад яриад байдаг. Гэтэл эдгээр долоон байгууламж бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаад хоногтоо хамгийн ихдээ 200-аад мянган метр куб ус хүлээн авах чадалтай. Гэтэл өнөөдөр энэ ачаалал 3-4 дахин нэмэгдчихсэн. Тэр хэрээр лагийн хэмжээ ихсэж байна. Хоёрдугаарт, усны үнэ тариф, татаасын асуудлыг ярихгүй бол шинэ цэвэрлэх байгууламж ашиглалтад орлоо ч бид зардлаа даахгүй. Тиймээс ус хангамж, ариутгах татуургын үйлчилгээ, бусад асуудалд анхаарахгүйгээр нийслэлчүүдийн ус хангамж найдвартай боллоо гэж санаа амрах нөхцөл үүсэхгүй” гэв.
НИТХ-ын дарга А.Баяр “Цэнхэр алт болох ус шавхагддаг баялаг. Бодлогын хувьд шийвэрлэх, хамтран ажиллах, зайлшгүй олон нийтэд тулгамдсан асуудлаа танилцуулж ойлгуулах шаардлага байна. Тиймээс энэ ажлыг НИТХ-ын нийт Төлөөлөгчдөд танилцуулахаас гадна “Эх оронч сурагч” хөтөлбөрийн хүрээнд ЕБС-ийн сурагчдад усны үнэ цэн, ухаалаг хэрэглээг таниулах ажлыг хамтарч эхлүүлье” гэлээ.
